Begrotingsoverschot derde kwartaal 2,1 procent bbp

© Hollandse Hoogte / Peter Hilz
De overheidsinkomsten in de eerste drie kwartalen van 2018 overtroffen de uitgaven met bijna 12 miljard euro. Op jaarbasis, gerekend vanaf het vierde kwartaal 2017 tot en met het derde kwartaal van 2018, betekent dit een begrotingsoverschot voor de overheid van 2,1 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Dit bericht het CBS op basis van nieuwe cijfers.

Uitgavenquote naar laagterecord

De uitgaven namen in 2018 flink toe vergeleken met de afgelopen jaren. Vanaf 2010 bleven de uitgaven jarenlang net onder de 310 miljard euro, doordat de overheid er een rem op zette. Het kabinet Rutte III heeft eerder aangegeven weer meer te gaan uitgeven op verschillende beleidsterreinen. Dit is terug te zien in de uitgavenstijging in de eerste drie kwartalen van 2018. De overheidsbestedingen groeien wel minder hard dan de economie. De uitgavenquote nam daardoor met 0,6 procentpunt af en kwam na het derde kwartaal op jaarbasis uit op 41,9 procent van het bbp. Nog niet eerder viel de uitgavenquote zo laag uit.

Hoog overschot

De inkomsten waren in de eerste drie kwartalen van 2018 bijna 14 miljard euro hoger dan in de eerste drie kwartalen van 2017. Dit komt bijna geheel voor rekening van de belastingen en sociale premies. Daarnaast was er een eenmalige baat van bijna 0,8 miljard euro door een schikking met de ING. De uitgaven namen ook toe, met 7 miljard. Hierdoor hield de overheid in de eerste drie kwartalen van 2018 7 miljard meer over dan in de eerste drie kwartalen van 2017.

In de decemberraming van het CPB over het gehele kalenderjaar 2018 wordt uitgegaan van een overschot van 1,1 procent van het bbp. De uiteindelijke realisatie van het begrotingsoverschot over heel 2018 hangt af van realisatiecijfers over het vierde kwartaal. Een lagere economische groei of grote incidentele uitgaven in het vierde kwartaal kan het overschot zoals nu berekend over de eerste drie kwartalen nog verlagen. De afgelopen twee jaren behaalde de overheid in het vierde kwartaal een overschot.

Schuldquote naar 52,9 procent

De overheidsschuld kwam eind derde kwartaal uit op 52,9 procent van het bbp. De schuldquote is daarmee met 4,1 procentpunt gedaald sinds begin van het jaar. Iets minder dan de helft van de afname van de schuldquote is het gevolg van het begrotingsoverschot. Met het overschot kan schuld worden afgelost. Het grootste deel van de afname (ongeveer de helft) wordt verklaard door de toename van het bbp, het zogenaamde noemereffect: wanneer bijvoorbeeld het bbp met 2 procentpunt stijgt, daalt de schuldquote met ongeveer 1 procentpunt zonder dat een euro hoeft te worden afgelost. Ook nam de schuld af door opbrengsten uit rentederivaten. Dit droeg 0,5 procentpunt bij aan de schuldafname. Het ministerie van Financiën verwacht een schuldquote aan het eind van het jaar van 52,7 procent.

Bronnen