Rioolwaterzuivering steeds effectiever en duurzamer

© ANP
De 327 rioolwaterzuiveringsinstallaties in Nederland presteerden in 2016 beter dan in 2015. Er is ruim 1,9 miljard kubieke meter rioolwater gezuiverd, ruim 300 liter per inwoner per dag. Deze installaties produceren ook steeds meer biogas en zijn steeds beter in staat om vervuiling uit het afvalwater te verwijderen en grondstoffen terug te winnen. Dit blijkt uit nieuwe cijfers van het CBS.

Een belangrijke maat voor de effectiviteit van rioolwaterzuivering is de mate van verwijdering van stikstof en fosfor, meststoffen die eutrofiëring van het oppervlaktewater veroorzaken. Het zuiveringsrendement voor stikstofverbindingen steeg in 2016 met 1 procentpunt tot 84,5 procent. In 1990 werd nog maar 52 procent verwijderd. Voor fosforverbindingen steeg het rendement met 1,4 procentpunt tot 86,8 procent, 30 procentpunt meer dan in 1990. De verwijdering van deze stoffen uit het afvalwater was daarmee in 2016 hoger dan ooit.

Zuiveringsrendement van stikstof- en fosforverbindingen
 Stikstofverbindingen (%)Fosforverbindingen (%)
199051,556,5
199150,658,2
199252,458,7
19935460,1
199453,763
199556,874,4
199657,875
199761,376,4
199859,876,3
199962,877,4
200065,878,6
200165,378,4
200267,778,9
200371,880,1
200472,180,8
200574,481,6
200677,881,9
200779,782,3
200881,282,9
200982,584,2
201081,184
201182,984,7
201282,984,7
201383,384,4
201484,383,9
201583,685,4
201684,586,8

 
Eind 2016 had Nederland 327 rioolwaterzuiveringsinstallaties, door schaalvergroting waren dit er 7 minder dan eind 2015. In 2016 hebben deze installaties ruim 1,9 miljard kubieke meter rioolwater gezuiverd. Dit staat gelijk aan ruim 300 liter rioolwater per inwoner per dag, dit is inclusief het rioolwater dat is geloosd door bedrijven en het hemelwater dat via straatkolken het riool instroomt.

Wat als er geen rioolwaterzuivering zou zijn?

Het oppervlaktewater wordt vanuit verschillende bronnen vervuild. Dat kan door lozingen vanuit bedrijven, door vervuiling die via de lucht wordt aangevoerd en door uit- en afspoeling uit landbouwgrond en natuurbodems. Zonder rioolwaterzuivering zou er twee keer zoveel stikstof in het oppervlaktewater terechtkomen en twee derde meer fosfor.

Bij de rioolwaterzuivering worden ook zware metalen als lood, cadmium, koper, nikkel en zink verwijderd. Deze metalen komen van nature in het milieu voor en zijn in veel gevallen zelfs nodig voor bepaalde natuurlijke processen. In hogere concentraties zijn ze meestal giftig. Zonder rioolwaterzuivering zou voor koper 60 procent meer vervuiling optreden, voor nikkel slechts 3 procent.

Effect rioolwaterzuivering op vervuiling oppervlaktewater, 2016
 Vervuiling oppervlaktewater (%)Reductie door rioolwaterzuiveringsinstallaties (%)
Cadmium60,339,7
Lood60,339,7
Zink73,226,8
Nikkel96,83,2
Koper38,461,6
Fosfor als P-totaal33,966,1
Stikstof als N-totaal52,647,4

Hogere biogasproductie

In 2016 steeg de productie van biogas door vergisting van het zuiveringsslib met bijna 8 procent tot 118 miljoen kubieke meter. Dit is bijna een vijfde van de totale biogasproductie in Nederland. De toename komt door verbeteringen in het proces en het streven van de waterschappen om steeds meer slib te vergisten. Circa drie kwart van het geproduceerde biogas wordt ingezet als brandstof in gasmotoren voor de opwekking van elektriciteit. De rest wordt gebruikt voor onder meer verwarming of productie van groen gas, of wordt extern afgeleverd. Een klein deel wordt afgefakkeld of gespuid.

Productie en gebruik van biogas in rioolwaterzuiveringsinstallaties
 Brandstof in gasmotor (mln m3)Overig gebruik (mln m3)Extern afgeleverd (mln m3)Fakkel en spui (mln m3)
201074,63,911,78,4
201176,17,49,66,8
201280,16,49,77,2
201384,97,711,36
201484,55,111,76,8
201583,2610,37,5
201686,38,31010,7

 
Voor de rioolwaterzuivering was in 2016 bijna 790 miljoen kWh aan elektriciteit nodig, 1 procent meer dan in 2015. De rioolwaterzuiveringsinstallaties hebben 28 procent van de benodigde stroom zelf opgewekt in gasmotoren, de rest werd aangekocht in de vorm van groene stroom. De eigen productie van elektriciteit steeg met 1,5 procent ten opzichte van 2015.

Terugwinning cellulose en fosfor

In 2016 waren 14 rioolwaterzuiveringsinstallaties uitgerust met voorzieningen voor terugwinning van grondstoffen, voornamelijk fosfor en cellulose. Naar schatting werd rond 0,4 miljoen kilogram fosfor teruggewonnen, vergelijkbaar met circa 10 procent van het fosforgebruik via kunstmest in de landbouw. Door speciale zeeftechnieken werd ook tussen de 3 en 4 miljoen kg cellulose, de grondstof van wc-papier, teruggewonnen. De cellulosepulp kan onder andere worden verwerkt in bouwstoffen of gebruikt worden als grondstof voor bio-plastics. Bij 5 rioolwaterzuiveringsinstallaties werd een deel van het gezuiverde afvalwater hergebruikt, voornamelijk als grondstof voor proceswater in de industrie. In 2016 was dat hergebruik 8 miljoen kubieke meter, ofwel 0,4 procent van het totale volume gezuiverde rioolwater.

Bronnen