CBS herziet Conjunctuurklok
De vandaag gepubliceerde nieuwe klok is gebaseerd op dezelfde verslagperiode (augustus) als de ‘oude’ klok die 12 augustus is gepubliceerd. Vrijdag 23 september publiceert CBS, samen met de tweede berekening van de economische groei van het tweede kwartaal 2016, de herziene klok voor september met de meest actuele cijfers.
Drie indicatoren afgevallen
Voor alle indicatoren in de Conjunctuurklok is onder meer de correlatie geanalyseerd met het bruto binnenlands product (bbp), het voor- of achterlopen op het bbp (de zogeheten 'lag') en de spreiding van die 'lag' (zie ook bijlage met de resultaten van de analyse). Het bbp is de referentievariabele met betrekking tot conjunctuur.
De indicatoren ‘kapitaalmarktrente van de jongste 10-jarige staatslening’, ‘de ontwikkeling van de orderontvangsten van industriële ondernemingen’ en ‘de mening van consumenten over of het nu voor de mensen een gunstige tijd is om grote aankopen, zoals meubelen, een wasmachine of een televisie, te doen’ zijn afgevallen omdat ze een lage correlatie met het bbp hebben in combinatie met een grote spreiding in het voor- en achterlopen. Bovendien is de laatstgenoemde indicator onderdeel van het consumentenvertrouwen dat ook in de klok zit.
De indicator ‘Prijsontwikkeling van bestaande koopwoningen’ is toegevoegd. Deze indicator was tien jaar geleden nog niet beschikbaar. De woningmarkt heeft de afgelopen decennia een grote invloed op de ontwikkeling van de Nederlandse economie gehad.
Verder is het arbeidsvolume vervangen door de gewerkte uren, zijn de kortlopende uitzenduren vervangen door de omzet van de uitzendbranche en is de kwartaalindicator bedrijfsinvesteringen vervangen door de maandindicator investeringen.
Gewerkte uren zijn beter te meten dan het arbeidsvolume en zijn bovendien seizoengecorrigeerd beschikbaar. De voorkeur is gegeven aan de omzet van de uitzendbranche omdat deze alle aspecten van de uitzendbranche meeneemt. Bovendien is de correlatie van de kortlopende uitzenduren met het bbp de laatste tijd verslechterd.
Methode verandert niet
De klok borduurt voort op de ‘oude’ klok en levert geen breuken in het conjunctuurbeeld op. De methode is nagekeken en hetzelfde gebleven, maar de set indicatoren in de klok is aangepast. De Conjunctuurklok telt nu dertien indicatoren in plaats van vijftien.
De Nederlandse conjunctuur
CBS heeft de Conjunctuurklok ontwikkeld als hulpmiddel voor het bepalen van de stand en het verloop van de Nederlandse conjunctuur. Zoals een klok de actuele tijd laat zien, zo geeft de Conjunctuurklok de meest recente stand van de conjunctuur weer. In de klok zijn conjunctuurrelevante indicatoren opgenomen waarover CBS ook afzonderlijk publiceert. Het samenspel van deze indicatoren laat zien in welke fase de conjunctuur zich bevindt. De Conjunctuurklok wordt één keer per maand geactualiseerd.
Conjunctuurgolf
Een belangrijk kenmerk van de economie is dat die cyclisch verloopt. Dat betekent dus dat er opgang en neergang is in de economie. We noemen dat de conjunctuur. Dat is af te beelden als een golfbeweging in de tijd, maar ook op een andere manier zoals de CBS Conjunctuurklok.
Het cyclische karakter van de conjunctuur is mooi te zien aan de Conjunctuurklok-indicator, het ongewogen gemiddelde van de indicatoren in de klok. De Conjunctuurklok-indicator bereikte in de zomer van 2013 een dal. De vorige dip was nog geen vier jaar eerder, in het begin van het derde kwartaal van 2009. Economen noemen dit daarom de ‘dubbele dip’. Dit verschijnsel is als de letter W te zien in de conjunctuurcyclus.
Na het dieptepunt in 2013 herstelde de Conjunctuurklok-indicator snel. Vanaf het tweede kwartaal van 2015 kwam de indicator boven de nullijn uit en bewoog deze richting hoogconjunctuur. Gemiddeld presteerden alle indicatoren beter dan hun langjarige trend; in kloktermen zou dat groen en oranje zijn. In ‘Het economisch herstel volgens de Conjunctuurklok, 2013-2016’ wordt ingegaan op hoe de verschillende indicatoren de Conjunctuurklok doorlopen hebben in de periode van mei 2013 tot augustus 2016.