Voorzichtig herstel arbeidsmarkt in het tweede kwartaal

• Meer werklozen aan de slag
• Geen verdere daling aantal banen, lichte groei aantal vacatures
• Aantal banen van zelfstandigen verder gestegen
• Wel toename van de langdurige werkloosheid

De arbeidsmarkt vertoonde in het tweede kwartaal van 2014 een voorzichtig herstel. Dit maakt het CBS vandaag bekend in een overzicht van ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Ten opzichte van het eerste kwartaal nam de werkloosheid af. Bovendien zette de lichte groei van het aantal vacatures door en daalde het aantal banen niet verder. Wel neemt de langdurige werkloosheid toe.

Minder werklozen doordat meer mensen aan de slag gingen

De werkloosheid is in het tweede kwartaal gedaald. Gecorrigeerd voor seizoeninvloeden waren er 672 duizend mensen werkloos, 12 duizend minder dan een kwartaal eerder. In het eerste kwartaal steeg de werkloosheid nog. Eind vorig jaar daalde de werkloosheid ook; toen kwam dat doordat meer mensen zich terugtrokken van de arbeidsmarkt. De afname in het tweede kwartaal komt doordat in de loop van het kwartaal meer mensen aan het werk gingen. Het is vier jaar geleden voor het laatst voorgekomen dat de werkloosheid daalde en tegelijkertijd de werkzame beroepsbevolking groeide.

Onder 45-plussers is werkloosheid vaak langdurig

De werkloosheid is vooral afgenomen onder mannen van 25 tot 45 jaar. Ook bij jongeren daalde de werkloosheid. Bij 45-plussers nam ze juist verder toe, zowel bij mannen als bij vrouwen. Voor hen is deze situatie vaak langdurig: ruim de helft was ten minste een jaar werkloos. De langdurige werkloosheid neemt toe: in het tweede kwartaal was 40 procent van alle werklozen minimaal een jaar werkloos. Een jaar eerder was dat nog 36 procent.

Zes keer zoveel werklozen als vacatures

Er waren in het tweede kwartaal 108 duizend openstaande vacatures. Hiermee vertoont het aantal vacatures al een jaar een licht stijgende lijn. Er waren 17 duizend vacatures meer dan een jaar eerder. Zo leidden in het tweede kwartaal de toegenomen bestedingen in de detailhandel tot meer vacatures en zochten de uitzendbureaus meer eigen personeel. De arbeidsmarkt blijft ruim, al loopt de spanning iets op. In het tweede kwartaal van 2014 waren er 6,2 keer zoveel werklozen als vacatures. Halverwege 2013 waren er nog 7 keer zoveel werklozen als vacatures. Sindsdien daalt dit cijfer. Medio 2008 waren er bijna evenveel vacatures als werklozen.
Door de crisis begon de werkloosheid te stijgen en halveerde het aantal vacatures. De spanning op de arbeidsmarkt nam toen snel af.

Aantal banen niet verder gedaald, aantal zelfstandigen stijgt gestaag

Het aantal banen was in het tweede kwartaal even groot als in het eerste. Voor het eerst in ruim twee jaar nam het aantal banen niet af. In totaal zijn ruim 200 duizend banen verloren gegaan. Nederland telde in het tweede kwartaal 9,8 miljoen banen, waarvan 7,7 miljoen van werknemers en 2,1 miljoen van zelfstandigen. Het aantal zelfstandigen stijgt de laatste jaren gestaag, terwijl het aantal werknemers afneemt. Er komen vooral zelfstandigen zonder personeel bij. Het afgelopen kwartaal nam het aantal banen van werknemers met 7 duizend af, terwijl er 8 duizend banen van zelfstandigen bijkwamen.

Baanverlies in zorg en bouw

In het afgelopen kwartaal groeide het aantal banen in de handel, vervoer en horeca, maar veel bedrijfstakken kenden in het tweede kwartaal nog steeds baanverlies. De meeste banen gingen verloren in de financiële dienstverlening, de industrie en de zorg. In de zorg verdwijnen al vanaf eind 2012 banen. In een jaar tijd gingen er 25 duizend zorgbanen verloren, vooral door bezuinigingen in de kinderopvang en de thuiszorg. In de bouw waren 14 duizend minder banen dan een jaar eerder. De bouw lijdt onder de zeer sterke afname van de bouwproductie in eerdere jaren. Zowel in de bouw als in de zorg gingen werknemersbanen verloren, terwijl het aantal banen van zelfstandigen toenam.

Aantal uitzenduren in de lift

Het totaal aantal uitzenduren stijgt nu al vijf kwartalen op rij. Met name het aantal langlopende uitzendcontracten in de vorm van detachering of payrolling neemt toe. Dit aantal stijgt al geruime tijd en is nog nooit zo hoog geweest als in het tweede kwartaal van 2014. Meer vraag naar uitzendkrachten vormt doorgaans de eerste fase in het herstel van de werkgelegenheid. Pas in een latere fase nemen bedrijven zelf weer meer mensen in dienst.

Verschuiving van vast naar flex gaat door

Dat er meer uren gewerkt werd in langlopende uitzendcontracten is vooral toe te schrijven aan de grotere vraag naar flexwerk. Het past in de trend van minder vaste arbeidsrelaties. De laatste jaren daalt het aantal vaste werknemers en stijgt het aantal flexwerkers vrijwel voortdurend. Ook in het tweede kwartaal van 2014 waren er weer minder vaste en meer flexibele werknemers dan een jaar geleden.

Beroepsbevolking verder gekrompen

De beroepsbevolking als geheel is in het tweede kwartaal van 2014 verder afgenomen. De werkzame beroepsbevolking bleef vrijwel gelijk, maar de werkloze beroepsbevolking werd kleiner. De afname van de totale beroepsbevolking was wel minder sterk dan in het eerste kwartaal. In een jaar tijd is de beroepsbevolking met bijna 90 duizend afgenomen. De belangrijkste oorzaak hiervoor is dat minder jongeren zich aanbieden op de arbeidsmarkt vanwege een opleiding of studie. De afname van de beroepsbevolking hing in eerste instantie ook samen met een afname van het aantal mensen dat niet meer naar werk zocht, bijvoorbeeld omdat ze daarvan weinig resultaat verwachten. In het tweede kwartaal was het aantal ontmoedigden echter weer even groot als een jaar eerder.