Koopkracht daalt ook in 2013
De koopkracht van de Nederlandse bevolking is in 2013 met 1,1 procent afgenomen, zo maakt het CBS vandaag bekend. De koopkracht daalde daarmee voor het vierde jaar op rij, geheel in lijn met de economische crisis en de oplopende werkloosheid in deze jaren. Het aanhoudende koopkrachtverlies staat in schril contrast met de groei van de koopkracht in de periode 1985-2009 (gemiddeld 1,8 procent per jaar), toen alleen in 2005 sprake was van een lichte daling.
Koopkrachtontwikkeling
Groot koopkrachtverlies bij zelfstandigen, werknemers in de plus
De meeste bevolkingsgroepen zagen door de aanhoudende economische malaise hun koopkracht dalen in 2013. Alleen werknemers gingen er met 0,4 procent licht op vooruit. Zelfstandigen leverden met 3,3 procent het meest in. Wel is bij hen de spreiding groot. Terwijl bij een kwart van de zelfstandigen de koopkracht in 2013 met ten minste 16 procent daalde, steeg deze bij een even grote groep met 10 procent of meer.
Ook gepensioneerden fors in de min
Ook uitkeringsontvangers leverden flink aan koopkracht in. Bij gepensioneerden daalde de koopkracht voor de vierde keer achtereen, ditmaal sterk met 3,0 procent. Dit komt onder meer doordat veel aanvullende pensioenen niet geïndexeerd, maar zelfs gekort werden. Verder is de AOW-gerechtigde leeftijd omhoog gegaan, waardoor sommige mensen te maken kregen met een AOW-gat.
Koopkrachtontwikkeling bij gelijkblijvende inkomensbron, 2013*
Laagste inkomens leveren het meest in
Als de bevolking verdeeld wordt over vier even grote inkomensgroepen, dan blijkt dat de helft met de lage inkomens er in 2013 sterker op achteruit gingen dan de hogere inkomens. De koopkracht daalde met 1,5 procent het sterkst bij het kwart van de mensen dat in de een-na-laagste inkomensgroep zit. Juist in deze groep zitten relatief veel gepensioneerden die hun koopkracht zagen slinken. Doordat werknemers zijn oververtegenwoordigd onder de hogere inkomens, viel de inkomensdaling in deze groep mee.
Koopkrachtontwikkeling naar inkomensgroep
Veranderingen in persoonlijke omstandigheden spelen een rol
Hoe de koopkracht zich ontwikkelt hangt onder andere af van zaken die voor iedereen een gegeven feit vormen, zoals een cao-loonstijging, inflatie of veranderingen in belastingregels. Dit is de zogenaamde statische koopkracht. Het inkomen van mensen en daarmee hun koopkracht kan echter ook flink veranderen door bijvoorbeeld het vinden of verliezen van een baan, overwerken of het krijgen van een prestatiebonus. Dit telt mee in de zogenaamde dynamische koopkracht.
Deze persoonsgebonden veranderingen hebben over het algemeen een positief effect op de koopkrachtontwikkeling. In doorsnee kwam dat effect vanaf 1997 uit op bijna 1 procentpunt extra koopkracht per jaar. In economisch slechtere tijden, zoals in de jaren 2009-2013, is dat effect echter veel kleiner.
Dynamische en statische koopkrachtontwikkeling
Reinder Lok en Wim Bos
Bron: StatLine,