In eerste aanleg

Nederland kent (voor vrijwel alle soorten zaken) rechtspraak in drie instanties. Heel grof weergegeven:

• in eerste aanleg wordt een zaak voorgelegd aan de rechtbank;
• in hoger beroep buigt het gerechtshof zich over de zaak;
• in cassatie bekijkt de Hoge Raad of de eerdere rechters zich aan alle regels en procedures hebben gehouden.

Op dit uitgangspunt bestaan veel uitzonderingen, met name in het bestuursrecht. De wet bepaalt welke rechterlijke instantie de zaak behandelt.