IJsvogel houdt niet van ijs

Al doet de naam anders vermoeden: de ijsvogel houdt niet van ijzige omstandigheden. Sterker, in strenge winters overleven maar weinig ijsvogels.

Geen vis

De ijssituatie in de winter heeft grote gevolgen voor de populatie ijsvogels. IJs is zelfs de grote vijand van de ijsvogel, want als de sloten, plassen en meren dichtgevroren zijn, kan hij geen vis meer vangen. Een strenge winter, als er weinig ijsvrije plekjes zijn, overleven veel ijsvogels niet. Na zo’n winter duurt het vaak jaren voordat de populatie weer op het oude niveau is. In topjaren broeden er wel meer dan 800 broedparen in Nederland, in 2008 zelfs wel 1 000, maar na een aantal strenge winters kan dat aantal wel dalen tot 50 paren, zoals in 1997.

Populatie ijsvogels en ijsdagen

IJsdagen

Strenge winters met veel ijsdagen komen niet vaak voor. Vanaf 1900 zijn er 12 zeer koude winters geweest. In de winter van 1995/1996 gebeurde dit voor het laatst. De populatie ijsvogels is in die winter zeer sterk gedaald. In de daaropvolgende winter, die met 19 ijsdagen ook erg koud was, daalde de populatie ijsvogels tot een dieptepunt. Dankzij de veelal zachte winters die volgden is de populatie geleidelijk weer gestegen.

In de huidige winter van 2009/2010 zijn tussen 14 december en 27 januari 15 ijsdagen geteld. Bij de telling van het aantal broedvogels in het voorjaar zal moeten blijken hoe de ijsvogel de winter doorgekomen is.

Overwinterende vogels

De ijsvogel is niet de enige soort die last heeft van een strenge winter. Zo kan de populatie van de winterkoning na een strenge winter wel gehalveerd zijn. Veel vogelsoorten zijn echter niet zo gevoelig voor een strenge winter. Vooral de vele watervogels uit het noorden die hier overwinteren zijn goed bestand tegen de kou.

Lodewijk van Duuren en Arjan Boele (SOVON)
 
Bron: Aantalsontwikkeling van broedvogels