Helft openbaar onderwijs heeft inmiddels zelfstandig bestuur
De afgelopen tien jaar is de helft van het openbaar onderwijs verzelfstandigd. Vooral in de periode 2003–2006 hebben veel openbare scholen een zelfstandig bestuur gekregen. De stichting is bij deze scholen de meest voorkomende rechtsvorm.
Sinds 1996 mogelijkheid om te verzelfstandigen
Nederland heeft bijzonder en openbaar onderwijs. Het bijzonder onderwijs, zoals scholen op christelijke grondslag, wordt van oudsher zelfstandig bestuurd. Voor het openbaar onderwijs zijn de gemeenten verantwoordelijk. Vanaf november 1996 hebben gemeenten de mogelijkheid om openbare scholen te verzelfstandigen.
Trend van verzelfstandigen houdt aan
De golf van verzelfstandigingen is begonnen in het voortgezet onderwijs. De laatste jaren zijn in het basisonderwijs en speciaal onderwijs veel scholen zelfstandig geworden.
Deze trend houdt aan: in 2006 heeft het verzelfstandigd openbaar onderwijs 2 miljard euro aan rijksbijdragen direct ontvangen en niet meer via de gemeenten.
Door gemeenten gefinancierd onderwijs
Meer autonomie
Er zijn verschillende redenen waarom een gemeente tot verzelfstandiging besluit. Belangrijke redenen zijn het vergroten van de autonomie van scholen en het scheiden van de dubbele rol van gemeenten. De gemeente kan zich na de verzelfstandiging volledig richten op het lokale onderwijsbeleid. Daarnaast is het zelfstandig bestuur vaak de nieuwe bestuursvorm bij het samenvoegen van meerdere kleine scholen. Ook kan een optie bij een wijziging in de financiering een rol spelen.
Bij verzelfstandiging wijzigt de rechtsvorm. In alle gevallen gaat de verantwoordelijkheid voor het openbaar onderwijs over van het gemeentebestuur naar een zelfstandige rechtsvorm, veelal een stichting.
Openbare schoolbesturen naar rechtsvorm, 31 december 2006
Grote verschillen per provincie
Niet alle provincies hebben evenveel openbaar onderwijs. In Limburg en Brabant, waar weinig openbaar onderwijs voorkomt, hebben naar verhouding de meeste verzelfstandigingen plaatsgevonden. In provincies met veel openbaar onderwijs, zoals Drenthe, Flevoland en Groningen, is het aantal verzelfstandigingen gering.
Openbaar onderwijs per provincie, 31 december 2006
Broos Brouwers