Meer gemeentegeld voor bouwen en veiligheid, minder voor bijstand

Uit de gemeentelijke begrotingen van 2006 blijkt dat de totale uitgaven van de Nederlandse gemeenten met bijna 3 procent toenemen tot 43,5 miljard euro. De gemeenten geven aan alle beleidsterreinen meer uit, behalve aan bijstand en onderwijs.

Uitgaven van gemeenten per beleidsterrein

Forse groei bouwactiviteit

Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting zijn op de begrotingen de voornaamste post. De uitgaven stijgen in 2006 met 0,6 miljard euro tot 7,1 miljard euro. Voor het onderdeel bouwgrondexploitatie hebben de gemeenten 4,7 miljard euro begroot, 16 procent meer dan in 2005. De stijging wordt veroorzaakt door meer bouwactiviteiten. De baten uit de bouwgrondexploitatie nemen toe met 0,8 miljard euro.

Openbare orde en veiligheid: grote verschillen tussen gemeenten

De uitgaven aan openbare orde en veiligheid nemen met bijna 7 procent toe tot 1,3 miljard euro. Verreweg het belangrijkste zijn de uitgaven voor de brandweer, die volledig voor rekening komen van de gemeenten; voor stadswachten, criminaliteitspreventie en bureau HALT.
Deze uitgaven verschillen sterk tussen gemeenten. Alle gemeenten samen hebben in 2006 gemiddeld 79 euro per inwoner begroot. De grote gemeenten verwachten 112 euro per inwoner uit te geven aan openbare orde en veiligheid, middelgrote gemeenten 78 euro en de kleine gemeenten 59 euro.
Ook tussen de grote steden onderling zijn de verschillen op dit terrein aanzienlijk. De gemeente Rotterdam heeft per inwoner een tweemaal zo hoog bedrag geraamd (251 euro) als de gemeente Amsterdam (127 euro), en bijna drie keer zo veel als de gemeente Den Haag (89 euro).
De belangrijkste oorzaak van deze verschillen zijn de relatief hoge uitgaven van Rotterdam aan toezicht en handhaving.

Gemeentelijke uitgaven aan openbare orde en veiligheid, per inwoner en COROP-gebied, 2006

Minder uitgaven aan bijstand

De lasten aan bijstand nemen in 2006 af met 0,3 miljard euro tot 5,7 miljard euro. De daling van de uitgaven aan bijstand is voor het eerst sinds 2001. Mogelijke oorzaken zijn de toename van de werkgelegenheid en de effecten van de Wet werk en bijstand, die in 2004 is ingevoerd. Tweederde van de afname in 2006 wordt begroot bij de drie grootste gemeenten (Amsterdam, Rotterdam en Den Haag). Deze afname is grotendeels het gevolg van een kleiner aantal bijstandsgerechtigden.

Uitgaven aan bijstand en onderwijs

Lagere onderwijsuitgaven door verzelfstandiging

Voor onderwijs is 4,5 miljard euro begroot. De uitgaven voor onderwijs zijn sinds 2004 met 0,4 miljard euro afgenomen. De voornaamste oorzaak van de daling is de verzelfstandiging van het openbaar onderwijs in steeds meer gemeenten. Openbare scholen in deze gemeenten worden nu direct door het Rijk gefinancierd en niet meer via de gemeente.

Wouter Jonkers