Bescheiden economische groei in 2005

De Nederlandse economie is in 2005 met 0,9 procent gegroeid. Dat is ongeveer de helft minder dan in 2004, maar ruim boven de nullijn in 2002-2003. Evenals in 2004 is de economische groei vorig jaar grotendeels te danken aan de export. Het herstel is wel verbreed met bijdragen van investeringen en consumptie. De arbeidsmarkt verbeterde duidelijk in de loop van 2005. Aan het eind van vorig jaar waren er meer banen en minder werklozen.

Nederlandse groei lager dan gemiddelde eurozone

Een economische groei van 0,9 procent betekent bijna een halvering van de groei in 2004. Die terugval komt vooral doordat 2005 twee werkdagen minder telde dan 2004 en er minder gas is geproduceerd. Ook in de eurozone en de VS was de economische groei in 2005 lager dan een jaar eerder. Dit hing samen met een minder uitbundige wereldhandel en de hogere olieprijs. De economische groei in Nederland ligt de laatste jaren iets onder het gemiddelde van de eurozone. De economie in de VS groeit al jaren sneller dan in Europa. Ten opzichte van de VS was de groei in ons land dan ook fors minder.

Economische groei

Export trekt economie

De economische groei in ons land kwam ondanks 44 procent hogere olieprijzen en een dure euro ook in 2005 vrijwel helemaal van de export. Tegenover de nadelige invloed van een dure euro op de Nederlandse concurrentiepositie stond de positieve invloed van een kleine daling van de loonkosten per eenheid product. Die daling was te danken aan de geringe stijging van de CAO-lonen en aan de stijging van de arbeidsproductiviteit. De CAO-lonen namen met 0,8 procent toe tegen 1,2 procent in 2004. Het productievolume per arbeidsjaar steeg vorig jaar 1,5 procent. Een jaar eerder was dat iets meer.

Licht herstel investeringen

Naast de export kwam een tweede motor op gang. In 2005 was het volume van de investeringen in vaste activa 2,0 procent groter dan in 2004. Daarmee houdt het lichte herstel van de investeringsactiviteit aan. In woningen, bedrijfsauto’s en vooral in computers is veel meer geïnvesteerd. Daarentegen is in machines, bedrijfsgebouwen en vrachtauto’s juist iets minder geïnvesteerd.

Geringe groei consumptie

Huishoudens en overheid hebben in 2005 meer besteed dan in 2004. De consument liet in de loop van het jaar zijn terughoudendheid varen. Het volume van zijn bestedingen was vorig jaar 0,3 procent groter dan in 2004. Dat was voor een groot deel te danken aan hogere uitgaven voor duurzame consumptiegoederen, zoals kleding en consumentenelektronica. De bestedingen aan dit soort goederen trokken met name in de tweede helft van het jaar aan.

De overheidsconsumptie was 0,7 procent groter dan in 2004. Deze stijging valt in het niet bij de groeipercentages van 2002 en 2003, toen de economie juist een belangrijke impuls kreeg van de stijgende overheidsbestedingen. De overheidsuitgaven voor zorg zijn ook in 2005 gestegen. Bovendien waren er extra uitgaven voor de voorbereiding van stelselwijzigingen.

Middelen en bestedingen

Bouw en commerciële dienstverlening presteren goed

Bij de productie zijn het de bouw en vooral de commerciële dienstverlening die het goed doen. De bouwnijverheid profiteerde van de aantrekkende woningbouw. In de commerciële dienstverlening kwam de groei vooral van de groothandel en de uitzendbranche. De groothandel profiteerde van de hoge groei van de wederuitvoer. Ook banken en verzekeraars, en zakelijke dienstverleners kenden een productiestijging. De groei van de niet-commerciële dienstverlening was volledig te danken aan de zorg.

De productie van de industrie was in 2005 iets lager dan een jaar eerder. In eerdere perioden van herstel nam de productie juist toe. De daling van de productie komt vooral door minder bedrijvigheid in de elektrotechnische- en de transportmiddelenindustrie. De productie van de energiesector was fors lager omdat er veel minder aardgas is afgezet. De bezettingsgraad van de gehele industrie daalde in 2005 met ruim 0,5 procentpunt  naar 82,0 procent.

Productie

Omslag in werkgelegenheid

Na de grote daling van de werkgelegenheid in 2004 nam het aantal banen van werknemers in 2005 nog maar met gemiddeld 0,4 procent af. In de loop van het jaar verbeterde de werkgelegenheid duidelijk. Aan het eind van 2005 waren er meer banen dan eind 2004. De omslag is vooral te danken aan het bedrijfsleven.

De arbeidsmarkt reageert in de regel vertraagd op de economische groei. Dat was goed te zien in 2004. In de loop van 2005 was het bescheiden herstel blijkbaar wel genoeg om de werkgelegenheid iets te laten stijgen. De werkloosheid is na het derde kwartaal van 2005 gaan dalen. In de periode 1980-2004 gebeurde dit nadat de economische groei uitkwam boven 2,3 procent. Na drie jaar van forse stijgingen bleef de werkloosheid vorig jaar op hetzelfde niveau als in 2004. Van de beroepsbevolking was 6,5 procent werkloos. Bedrijven die meer werk hadden, deden daarvoor vooral een beroep op uitzendkrachten.

Vorig jaar gingen iets minder bedrijven en instellingen (exclusief eenmanszaken) failliet dan in het jaar daarvoor. Het aantal faillissementen van eenmanszaken is met 23 procent toegenomen.

Arbeidsmarkt

Lage inflatie

De stijging van de consumentenprijzen kwam vorig jaar uit op 1,7 procent. Dat is 0,5 procentpunt hoger dan in 2004. Het verschil is toe te schrijven aan de prijsontwikkeling van energieproducten. Sinds 1990 zijn 2004 en 2005 de enige jaren waarin de inflatie gemiddeld beneden de 2,0 procent uitkwam. Ook in vergelijking met het buitenland is de inflatie laag. Gemeten volgens de Europese rekenregels bedroeg de prijsstijging in Nederland 1,5 procent. Binnen de eurozone had alleen Finland een lagere inflatie.

De afzetprijzen van de industrie zijn in 2005 harder gestegen dan in 2004. Debet hieraan was vooral de aardolie, die in 2005 in dollars gemiddeld 55 procent duurder was dan in 2004. Ook exclusief de aardolie-industrie echter zijn de industriële afzetprijzen gestegen.

Positieve signalen voor 2006

De economische groei in 2005 is lager dan die in 2004. Toch is achter dit bescheiden groeicijfer een gestage verbetering van het conjunctuurbeeld te bespeuren. In de loop van 2005 heeft immers een aantal economische indicatoren een duidelijke verbetering laten zien. Zo zijn er nu minder werklozen, meer banen, meer vacatures en is er meer vraag naar uitzendkrachten. Ook de consumptie trekt aan. Het vierde kwartaal is daarom het beste kwartaal van 2005. Verder zit de laatste maanden het consumenten- en producentenvertrouwen in de lift. Ondernemers in de zakelijke dienstverlening ten slotte verwachten voor het eerste kwartaal van 2006 meer orders en een hogere omzet. In hoeverre deze positieve signalen een opmaat zijn voor een hogere economische groei moet worden afgewacht.

Zie voor meer jaarcijfers over de periode 1997-2005: Jaartabel conjunctuurgegevens