Bevolking EU groeit vooral door migratie

De bevolkingsgroei in de EU is vooral een gevolg van buitenlandse migratie en in mindere mate van natuurlijke aanwas. Dit blijkt uit berekeningen van Eurostat, het statistische bureau van de EU.
Het migratiesaldo voor de totale EU bedroeg volgens Eurostat in 2005 naar schatting 1,69 miljoen. De groei door natuurlijke aanwas - geboorte minus sterfte - was in dat jaar 327 duizend. De totale bevolkingsgroei over 2005 kwam daarmee uit op ongeveer 2,02 miljoen. In totaal woonden er op 1 januari 2006 462 miljoen mensen in de EU. Dat zijn er meer dan de 438 miljoen die bij elkaar opgeteld in de Verenigde Staten en Rusland wonen, maar minder dan in China (1,3 miljard) en India (ruim 1,0 miljard), de twee landen waar zo’n 38 procent van de wereldbevolking woont.

Bevolkingsgroei EU-15

EU 15: groei door migratie

De bevolkingsontwikkeling in de vijftien lidstaten die tot 1 mei 2004 de Europese Unie (EU-15) vormden, ziet er heel anders uit dan die in de nieuwe lidstaten. Sinds het eind van de jaren tachtig groeide de bevolking in de EU-15 vooral door buitenlandse migratie. In het begin van de jaren negentig nam het migratiesaldo, mede onder invloed van de toestroom van vluchtelingen sterk toe. Ook rond de eeuwwisseling, in een periode van hoogconjunctuur, steeg het migratiesaldo in de EU-15 sterk. Na de conjunctuuromslag, na 2001, hield de stijging echter nog aan. Dit hing voor een deel samen met de legalisatie in Zuid-Europese landen van voormalige illegalen en de daarbij behorende correcties op de bevolkingsaantallen.

Nederland: meer emigranten dan immigranten

De recente ontwikkelingen in Nederland wijken sterk af van die in de meeste andere EU-15 lidstaten. In 2000 en 2001 kwamen ruim 130 duizend immigranten naar Nederland. In 2002 was dat aantal gedaald tot 120 duizend. Deze daling heeft zich sindsdien voortgezet. In 2005 vestigden zich naar schatting 94 duizend immigranten in ons land, het laagste aantal sinds 1988.

Bevolkingsgroei Nederland

Aangezien de emigratie in deze jaren juist een sterk stijgende trend vertoonde, is het migratiesaldo spectaculair gedaald. Het positieve migratiesaldo dat in de jaren 2000 en 2001 nog ruim 50 duizend bedroeg, is sinds 2003 omgeslagen in een negatief saldo van 27 duizend in 2005. Vanwege dit negatieve migratiesaldo en een dalend aantal geboorten is ook de bevolkingsgroei in Nederland sterk gedaald. In 2005 groeide de bevolking van Nederland met  30 duizend personen, het laagste aantal sinds 1900. Per duizend van de bevolking was de bevolkingsgroei in Nederland, op Duitsland na, de laagste van de EU-15.

Bevolkingsgroei per 1 000 van de bevolking

Nieuwe lidstaten: dalende bevolkingsaantallen

In de bevolkingsontwikkeling van de tien nieuwe lidstaten speelt migratie een veel minder prominente rol in vergelijking met de oorspronkelijke vijftien lidstaten. In de nieuwe lidstaten, en dan met name in de Oost-Europese, worden veranderingen in bevolkingsomvang vooral door geboorte en sterfte bepaald.

Toekomst: groei tot 2025

Volgens Eurostat zal de bevolking van de EU ook op langere termijn blijven toenemen tot ongeveer 470 miljoen in 2025. Deze groei wordt volledig veroorzaakt door de buitenlandse migratie (per saldo 15 miljoen mensen erbij tot 2025). Het aantal overledenen ligt tot 2025 ongeveer 5 miljoen hoger dan het aantal geborenen. Eurostat verwacht verder dat de bevolking in de EU na 2025 gaat afnemen, tot 450 miljoen in 2050. Voor Nederland verwacht het CBS dat de bevolking zal blijven stijgen tot bijna 17,1 miljoen in 2035, voor ongeveer tweederde veroorzaakt door natuurlijke aanwas. Daarna treedt een daling op tot 16,9 miljoen in 2050.

Han Nicolaas en Arno Sprangers