Herstel van verdroogde duinvalleien

De laatste tien jaar hebben de duinwaterleidingbedrijven maatregelen genomen om de verdroging van duingebieden door onttrekking van drinkwater tegen te gaan. Het beleid om deze verdroogde gebieden te herstellen heeft effect gehad, want in de gebieden waar maatregelen zijn genomen, is de soortenrijkdom toegenomen en groeien meer plantensoorten die kenmerkend zijn voor vochtige duinvalleien.

Verdroging door waterwinning en verdamping

In de tweede helft van de negentiende eeuw is begonnen met de winning van drinkwater uit de duinen. Als gevolg daarvan daalde het grondwaterpeil. Op veel plaatsen zijn de vegetaties en bijbehorende plantensoorten van oorspronkelijk vochtige duinvalleien verdwenen. Ook de aanleg van bossen in de duinen droeg bij aan de verdroging van het duin door een grotere verdamping.

Aandeel vochtige duinsoorten

Water naar de duinen

Om tekorten aan grondwater aan te vullen, is in 1940 voor het eerst water van elders aangevoerd. Dit heet oppervlakte-infiltratie. Het duingebied Berkheide bij Katwijk is als eerste geïnfiltreerd met boezemwater. Andere gebieden zijn later met rivierwater geïnfiltreerd. Rond 1960 heeft deze methode op grote schaal ingang gevonden.
Vernatting van de duinen is niet het doel van deze maatregelen. In de duinen wordt dit water gefilterd tot drinkwater. Deze infiltratie heeft alleen plaatselijk geleid tot het vochtig worden van de duinen.

Anti-verdrogingsmaatregelen

Duinwaterleidingbedrijven hebben vanaf 1995 wel speciale maatregelen genomen om de verdroging een halt toe te roepen, onder meer door vermindering van de winning, het afgraven van duingedeelten tot op het niveau van het grondwater en het dempen van onttrekkingskanalen en infiltratieplassen. In duingebieden waar dergelijke anti-verdrogingsmaatregelen zijn genomen, is het aandeel plantensoorten dat kenmerkend is voor vochtige duinvalleien toegenomen. Voorbeelden van deze plantensoorten zijn waternavel en watermunt.
Dankzij de gemiddeld nattere jaren is ook in de gebieden waar geen herstelmaatregelen zijn genomen het aantal plantensoorten van vochtige duinen toegenomen, maar wel in mindere mate.

Soortenrijkdom

Toename soortenrijkdom

In de gebieden waar vernattingsmaatregelen zijn genomen, is de gemiddelde soortenrijkdom toegenomen. Buiten deze gebieden blijft de soortenrijkdom constant. Een hogere soortenrijkdom betekent doorgaans ook een hogere natuurwaarde.

Lodewijk van Duuren en Mark van Veen