Economische ontwikkeling Nederland en Duitsland anders dan in eurozone

De ontwikkeling van de Nederlandse economie vertoonde de afgelopen jaren sterke overeenkomsten met de ontwikkeling van de Duitse economie. Vanaf 2000 tot en met 2004 lag de groei van het bruto binnenlands product (BBP) op jaarbasis in beide landen heel dicht bij elkaar. In de eerste drie kwartalen van 2005 lijkt de ontwikkeling van het BBP opnieuw sterk op die van onze oosterburen. Verder laten ook de inflatie en de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt de laatste jaren overeenkomsten zien met Duitsland. Het vertrouwen van ondernemers in beide landen vertoont sinds de tweede helft van 2005 eenzelfde trendmatig verloop. Met andere landen in de eurozone laat Nederland minder gelijkenis zien.

Grote economische vervlechting

De economische vervlechting tussen Nederland en Duitsland is groot. In 2004 ging bijna een kwart van onze goederenuitvoer (gemeten in waarde) naar Duitsland. Van onze goedereninvoer is ongeveer eenvijfde afkomstig uit Duitsland. Nederland is voor Duitsland het tweede importland en het vijfde exportland. Bovendien is ons land het belangrijkste doorvoerland voor Duitsland, met een centrale rol voor de haven van Rotterdam.

Economieën Nederland en Duitsland in herstelfase

De Nederlandse economie bevond zich in 2005 in een herstelfase. In 2004 kwam er een voorlopig einde aan een relatief lange periode van laagconjunctuur. Deze kende haar dieptepunt halverwege het jaar 2003. Het herstel van de Nederlandse economie is vooral te danken aan de export. Verder trok in de loop van 2005 ook de consumptie van huishoudens aan en liet ook de arbeidsmarkt een verbetering zien.

Volgens het gezaghebbende Institut für Wirtschaftsforschung (IFO) in München zit de Duitse economie, net als de Nederlandse, in een fase van herstel na een periode van stagnatie in 2002 en 2003. Het huidige herstel van de Duitse economie verloopt traag en lijkt vooral afhankelijk van de buitenlandse vraag. De situatie op de Duitse arbeidsmarkt is volgens het IFO, in tegenstelling tot die in Nederland, somber (IFO, The state of the World Economy and the German Economy in the fall of 2005).

Weinig verschillen in economische groei

De verschillen in economische groei tussen Duitland en Nederland zijn sinds 2000 nog maar zeer klein. De groei van het BBP in Nederland en Duitsland lag vanaf 2000 tot en met 2004 op jaarbasis heel dicht bij elkaar. Ook in 2005 lopen de ontwikkelingen van de Duitse en Nederlandse economie gelijk op. De economische groei in Nederland en Duitsland ligt de laatste jaren steeds onder die van de eurozone.

In de tweede helft van de jaren negentig groeide de Nederlandse economie nog beduidend harder dan de Duitse. Het Centraal Planbureau (CPB) schrijft dit onder meer toe aan de negatieve economische effecten die Duitsland kende vanwege de eenwording en de in Nederland doorgevoerde economische hervormingen, zoals deregulering van markten, lastenverlaging (CPB, CEP 2004).

BBP  (marktprijzen)

^* Gemiddelde van de drie kwartaalmutaties

Ook gelijkenis in ontwikkeling werkloosheid

De ontwikkeling van de werkloosheid in Nederland lijkt meer op die van Duitsland dan op die van de eurozone. Vanaf 2002 tot en met het eerste kwartaal van 2005 liepen de door Eurostat berekende werkloosheidspercentages zowel in Nederland als in Duitsland geleidelijk op en daalden vervolgens in het tweede en derde kwartaal van 2005.

Er zijn wel grote structurele verschillen tussen Nederland en Duitsland. Het Nederlandse werkloosheidspercentage is ongeveer de helft van dat van Duitsland. Volgens het CPB heeft Nederland eerder en omvangrijker dan Duitsland hervormingen op de arbeidsmarkt doorgevoerd. Dat kan zich hebben uitbetaald in een relatief gunstige ontwikkeling van de werkgelegenheid.

Werkloosheid (geharmoniseerd)

In beide landen banenverlies

Nederland kende de laatste jaren een afname van de werkgelegenheid. In 2003, 2004 en de eerste drie kwartalen van 2005 telde Nederland gemiddeld minder banen van werknemers dan een jaar eerder. Met uitzondering van 2004 was dit ook in Duitsland het geval. Daarentegen ligt in de eurozone het aantal banen van werknemers al geruime tijd hoger dan een jaar eerder.

Banen van werknemers

Nederlandse en Duitse inflatie relatief laag

De inflatie in Nederland lag in 2004 en 2005 overwegend dichter bij de Duitse inflatie dan bij die van de eurozone. Beide landen hadden een lagere inflatie dan gemiddeld in de eurozone. De verschillen in niveau en ontwikkeling tussen de Duitse en Nederlandse inflatie zijn onder andere te verklaren door de prijzenslag bij de Nederlandse supermarkten. De inflatie in Nederland was in 2004 en 2005 een van de laagste van de eurozone. In de periode 1997-2003 lag de Nederlandse inflatie nog hoger dan in Duitsland en de eurozone.

Inflatie volgens de Europees geharmoniseerd methode (HICP)

Producentenvertrouwen verbetert in beide landen

Ook de ontwikkeling van het producentenvertrouwen in Duitsland en Nederland toont overeenkomsten. Voor Duitsland komen de cijfers van het IFO, voor Nederland uit de Conjunctuurtest industrie van het CBS. De cijfers zijn beschikbaar tot en met december 2005. Het vertrouwen van de ondernemers in de industrie is in beide landen in de tweede helft van 2005 duidelijk verbeterd. Of dit een voorbode is voor een gelijklopende economische ontwikkeling in 2006 moet worden afgewacht.