Winstgevendheid bedrijven verbetert licht

Ondanks de zwakke economische ontwikkeling zagen Nederlandse bedrijven toch kans hun winsten de afgelopen jaren op peil te houden. Dit was met name te danken aan kostenbesparingen, onder andere door het afstoten van personeel en het matigen van de lonen.

Daling arbeidsinkomensquote

Het winstaandeel in de toegevoegde waarde van de marktsector nam toe van 19,6 procent in 2003 tot 20 procent in 2004. Het arbeidsaandeel liep terug van 80,4 procent in 2003 tot 80,0 procent in 2004. Deze daling van de arbeidsinkomensquote in de marktsector van 0,4 procentpunt kwam vooral tot stand door een sterke stijging van de arbeidsproductiviteit in de marktsector (4,3 procent). Als gevolg hiervan daalden de loonkosten per eenheid product met 1,1 procent.

Arbeidsinkomensquote naar bedrijfstak

Sterke verbetering winstgevendheid industrie

In 2004 daalde de arbeidsinkomensquote in de bedrijfstakken industrie, bouwnijverheid en vervoer, opslag en communicatie. Vooral in de industrie en bouwnijverheid slaagden ondernemers erin de winstgevendheid te verhogen. In de industrie, die sterk afhankelijk is van buitenlandse orders, werden de effecten van de dure euro op de concurrentiepositie meer dan volledig gecompenseerd door de lagere arbeidskosten.

Kostenbesparingen en stijging arbeidsproductiviteit

In de industrie en bouwnijverheid was de winstverbetering een gevolg van de omvangrijke kostenbesparingen. In deze bedrijfstakken daalde de werkgelegenheid fors. De arbeidsproductiviteit steeg met meer dan 5 procent. Ook in de bedrijfstak vervoer en communicatie groeide de arbeidsproductiviteit fors. Het vervoer over de weg en over het water profiteerde, evenals de groothandel, van de sterk toegenomen (weder)uitvoer. Eens te meer kwam hiermee de distributiefunctie van Nederland tot uiting. De telecommunicatie profiteerde van de toegenomen vraag naar mobiele telefonie en internet.

Arbeidsinkomensquote detailhandel en landbouw

Geen winst op de boerderij

De winstgevendheid in de verschillende bedrijfstakken liep in 2004 nogal uiteen. De meeste bedrijfstakken lieten een verbetering zien, maar er waren enkele uitzonderingen. Inclusief een toegerekend loon voor de zelfstandige ondernemers ligt in de landbouw het aandeel van de loonkosten vanaf 2002 zelfs boven de 100 procent. Dit betekent dat de boeren gemiddeld minder verdienden dan hun werknemers. Hoewel de landbouwproductie steeg, onder andere door goede oogsten, nam de winstgevendheid af door de lage prijzen. In de detailhandel steeg de arbeidsinkomensquote in 2004 sterk. Dit was onder andere het gevolg van de prijzenoorlog in de supermarkten. Het prijspeil in de winkels lag in 2004 duidelijk lager dan in 2003.

Frederik Heinsius, Hermanus Rietveld en Michiel Vergeer

Bron: De Nederlandse economie 2004

Over winstgevendheid in De Nederlandse economie 2004