De vervuiler betaalt?
Uit de vergelijking tussen wie de CO2-uitstoot veroorzaakt en wie de energiebelastingen betaalt, blijkt dat het principe van de vervuiler betaalt niet altijd opgaat. De consument levert niet de grootste bijdrage aan de CO2-uitstoot, maar betaalt wel het meest aan energiebelastingen.
CO2-emissie, energieverbruik en energiebelastingen naar sector, 2003
Industrie betaalt weinig aan energiebelastingen
In Nederland is de emissie van het broeikasgas CO2 direct gekoppeld aan het energieverbruik, waardoor een vergelijking tussen de CO2-uitstoot en de energiebelasting gemaakt kan worden.
Consumenten zijn verantwoordelijk voor 27 procent van de CO2-uitstoot. Zij betalen evenwel de helft van de energiebelastingen. De industriesector daarentegen veroorzaakt 32 procent van de CO2-uitstoot en betaalt maar 13 procent van de energiebelastingen. Ook bij de landbouw en visserij is de verhouding CO2-uitstoot en energiebelasting ongelijk, namelijk 6 procent en 2 procent.
Een van de redenen dat deze betalingen zo uiteenlopen, is dat de belastingtarieven voor grootgebruikers over het algemeen lager zijn dan die voor de huishoudens. Per ton CO2–uitstoot betalen huishoudens 75 euro aan energiebelastingen, de industrie betaalt slechts 16 euro.
CO2-emissies, toegevoegde waarde en energiebelasting in de transportsector, 2003
Ongelijke verdeling binnen transportsector
In de transportsector is de bijdrage aan de CO2-uitstoot van de luchtvaart, water- en wegvervoer ongeveer even groot. Daarentegen worden vrijwel alle energiebelastingen binnen de sector door het vervoer over land betaald, terwijl deze transportsector, afgezet tegen de toegevoegde waarde, relatief het meest bijdraagt aan de economie. Zij betalen per ton CO2-uitstoot ruim 98 euro aan energiebelastingen. Voor het vervoer over water en voor de luchtvaart is dat respectievelijk 4 euro en 0,4 euro. De reden hiervan is de geringe accijns op stookolie, gasolie voor schepen en kerosine voor vliegtuigen.
Aantal personenauto’s, CO2-emissie en belasting op brandstof en motorvoertuigen
Belastingen voor autobezitters sterk gestegen
De totale belastinginkomsten uit brandstofaccijnzen en belasting op motorvoertuigen betaald door consumenten, zijn in 2003 ten opzichte van 1990 gestegen met respectievelijk 89 procent en 113 procent. In 1990 betaalde de consumenten per ton CO2-uitstoot nog 134 euro aan belastingen op motorvoertuigen en 104 euro aan brandstofaccijnzen. In 2003 zijn deze bedragen toegenomen tot respectievelijk 218 euro en 191 euro.
Toch is de CO2-uitstoot veroorzaakt door het autogebruik door consumenten in 2003 ten opzichte van 1990 nog gestegen, zij het slechts met 16 procent. De belangrijkste reden waarom de CO2-uitstoot minder hard gestegen is, ligt in het feit dat er meer personenauto’s zuiniger en daarmee schoner zijn gaan rijden.
Sjoerd Schenau en Martine ten Ham