Gelijkmatige groei van de rijksuitgaven

In 2003 bedroegen de rijksuitgaven 130,7 miljard euro. Dat is 6,4 procent meer dan in 2002. De groei van de rijksuitgaven was ongeveer gelijk aan die van een jaar eerder.

Vanaf 1999 groeiden de rijksuitgaven jaarlijks met 6 á 7 procent. Alleen in 2001 namen de rijksuitgaven beduidend meer toe. Vooral door de eenmalige afkoop van winstrechten bedroeg de stijging in dat jaar 9,7 procent. In de periode 1999–2003 groeide het BBP met gemiddeld 5 procent per jaar. Hierdoor is het aandeel van de rijksuitgaven in het BBP opgelopen van 26,6 procent in 1999 naar bijna 29 procent in 2003.

Rijksuitgaven, 1999–2003

Eenvijfde rijksuitgaven naar sociale voorzieningen

De grootste uitgavenpost vormden de sociale voorzieningen. Daar werd 25,4 miljard euro aan besteed. Het onderwijs was met 23,4 miljard euro een goede tweede.

Rijksuitgaven per beleidsterrein, 2003

Sterke stijging uitgaven voor gezondheidszorg

De uitgaven voor gezondheidszorg zijn in 2003 het meest gestegen. De lasten namen met ruim 18 procent toe tot 7,9 miljard euro. De stijging had vrijwel geheel betrekking op de compensatie die het rijk verstrekt aan het fonds voor de AWBZ. De premie-opbrengsten voor de AWBZ vielen tegen als gevolg van het nieuwe belastingstelsel 2001.

Meer geld voor sociale voorzieningen

Het rijk heeft in 2003 aan sociale voorzieningen 2,4 miljard euro extra besteed. Er is vooral meer geld gegaan naar de fondsen voor de volksverzekeringen (Ouderdomsfonds en Algemeen Nabestaandenfonds). Verder ging er extra geld naar de jong-gehandicapten, de algemene bijstand en de opvang van asielzoekers.

Groei rijksuitgaven per beleidsterrein, 2003

Rentelasten blijven dalen

De betaalde rente op de overheidsschuld is met 0,5 miljard euro afgenomen tot 10,8 miljard euro. Daarmee daalden de rentelasten voor het vijfde achtereenvolgende jaar. Dit komt onder meer doordat de rijksoverheid in 2000 relatief weinig geleend heeft. Hierdoor hoeft in latere jaren minder rente betaald te worden. Daarnaast vonden de afgelopen jaren omzettingen plaats van leningen met een hoge rente naar leningen met een lage rente, en van langlopende naar goedkopere kortlopende leningen. Bovendien profiteerde het rijk in 2002 en 2003 sterk van de dalende rente op de kapitaalmarkt.

Nieuw fonds voor BTW-compensatie

De fondsen voor de regionale overheid omvatten de uitgaven voor het gemeente-, provincie- en BTW-compensatiefonds Deze zijn met 2,5 miljard euro gestegen. De stijging hangt vooral samen met de instelling van het BTW-compensatiefonds, waar 1,6 miljard euro naartoe ging.

Fred Arkesteijn

Bron: StatLine, statistiek rijksfinanciën