Groei gemeentelijke uitgaven vertraagt

Dit bericht is een herziene versie van een eerder artikel.

De gemeentelijke uitgaven zijn voor 2004 begroot op 44,4 miljard euro. Dat is 1,9 procent meer dan in 2003.
Deze groei is kleiner dan in voorgaande jaren. Van 2000 tot en met 2003 stegen de gemeentelijke uitgaven jaarlijks met 6 à 7 procent, onder meer door de uitbreiding van het gemeentelijke takenpakket. De lage groei wordt deels verklaard door enkele grote privatiseringen. Zonder deze privatiseringen zou de uitgavenstijging uitkomen op 2,9 procent.

Gemeentelijke uitgaven

Sterke stijging uitgaven voor openbare orde

Sociale voorzieningen en maatschappelijke dienstverlening vergen de grootste uitgaven (12,9 mld euro). Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting is de tweede grote uitgavenpost (6,4 mld euro).

De uitgaven aan openbare orde en veiligheid stijgen in 2004 van alle uitgavenposten het meest. De begrote lasten nemen met 12 procent toe tot 1,1 miljard euro. Hiervan is 0,9 miljard euro bestemd voor de brandweer en rampenbestrijding, 10 procent meer dan in 2003. De overige uitgaven voor openbare orde en veiligheid (0,2 miljard euro) stijgen zelfs met een kwart. Rotterdam is goed voor een derde van deze uitgaven. Alleen in Zijpe, Tiel en Vlieland zijn de uitgaven per inwoner hoger. De stijging van de uitgaven in Rotterdam met 24 euro per inwoner wordt slechts overtroffen door Nuenen en Cuijk.

Gemeentelijke uitgaven per beleidsterrein, 2004

Forse stijging financieringsuitgaven

Als gevolg van nieuwe boekhoudregels in 2004 dalen de uitgaven op beleidsterreinen waar investeringen in vaste activa een grote rol spelen, zoals bij verkeer, vervoer en waterstaat en bij ruimtelijke ordening en volkshuisvesting. Ook de verzelfstandiging van het Rotterdamse havenbedrijf en van het openbaarvervoerbedrijf in Utrecht leiden tot lagere lasten op het terrein van verkeer, vervoer en waterstaat. Deze twee privatiseringen zorgen voor een daling van de uitgaven met 0,4 miljard euro.

De uitgaven voor financiering en algemene dekkingsmiddelen stijgen fors. Het gaat bij dit beleidsterrein om de kosten van geldleningen en andere kosten die niet aan de diverse beleidsterreinen kunnen worden toegerekend. Verder worden op dit beleidsterrein de algemene inkomsten, zoals inkomsten uit gemeentelijke belastingen, de algemene uitkering van het Rijk en dergelijke geboekt.

Tegenover de uitgavenstijging staat een vergelijkbare toename van de inkomsten. De stijging wordt grotendeels veroorzaakt door de nieuwe boekhoudregels. Daardoor verschuift een deel van de uitgaven en inkomsten op de verschillende beleidsterreinen naar ‘Financiering en algemene dekkingsmiddelen’. Op de totale uitgaven en inkomsten van de gemeente heeft dit geen invloed.

Groei gemeentelijke uitgaven per beleidsterrein

Meer geld voor sport

De uitgaven voor onderwijs veranderen nauwelijks. Dit landelijke beeld is de optelsom van grote toe- en afnamen bij individuele gemeenten. De onderwijsuitgaven nemen af als scholen een private bestuursvorm krijgen. De Rijksbijdragen worden dan doorgesluisd naar de scholen en veel gemeenten salderen deze financiële stroom in hun begroting.
De uitgaven voor cultuur en recreatie stijgen met ruim 4 procent. De stijging vindt vooral plaats op het gebied van sport en sportterreinen. Landelijk groeien de uitgaven hiervoor met meer dan 10 procent.

Ed Verburg

Bron: StatLine, Statistiek gemeentebegrotingen 2004