Jeugddelinquent wordt meestal brave burger

Tieners verkennen hun grenzen en experimenteren met riskante of verboden activiteiten, maar boven de twintig neemt dat gedrag over het algemeen snel af. Van de in 1998 ondervraagde jongeren van 12 tot en met 17 jaar gaf iets meer dan de helft aan een delict te hebben gepleegd. Het betreft veel voorkomende delicten als zwartrijden in het openbaar vervoer, fietsendiefstal, winkeldiefstal, heling, het dragen van een wapen ter verdediging, vernieling, meedoen met een vechtpartij en mishandeling.

Het grootste deel van de bijna 600 000 jongeren die zich hieraan schuldig maken, komt echter nooit met de politie in aanraking, en houdt er na verloop van tijd vanzelf - of bijgestuurd door ouders, school of vrienden - weer mee op. Boven de twintig neemt het percentage personen dat zich aan dergelijke ‘kleine’ criminaliteit schuldig maakt snel af.

Verdachte jongeren

Ook volgens politiecijfers zijn tieners in vergelijking met de rest van de bevolking relatief vaak betrokken bij criminaliteit. De politie hoorde in 1998 ongeveer 47 000 jongeren van 12 tot en met 17 jaar als verdachte van een misdrijf. Dat is ongeveer evenveel als het jaar ervoor. De politie beschouwde daarmee 7% van alle jongens en 1% van de meisjes in die leeftijdsklasse als verdachte. Dat is twee keer zoveel als onder de totale bevolking van 12 jaar en ouder.

Van misdrijven verdachte jongeren van 12 tot 17 jaar

Straffen en maatregelen

In 1997 kregen 21 000 minderjarige overtreders een alternatieve straf via een Halt-bureau. Dit gebeurt alleen bij een eerste overtreding door minderjarigen en bij kleine criminaliteit als winkeldiefstal, heling, vernieling en graffiti. Bij een zwaardere overtreding en bij boefjes die voor de tweede keer worden gepakt, laat de politie de zaak over aan justitie. In 1998 werden 7 400 jongeren van 12 tot en met 17 jaar door de rechter schuldig bevonden aan een misdrijf.

Omdat de Halt-bureaus veel van de kleinere misdrijven van minderjarigen afhandelen, zijn de delicten die voor de rechter komen, relatief ernstig. Van de jongeren die door de rechter worden veroordeeld heeft één op de drie jongens en één op de vier meisjes van 12 tot en met 17 jaar zich schuldig gemaakt aan een geweldsmisdrijf. Van alle schuldigverklaringen betreft maar 15 procent een geweldsmisdrijf. Minderjarigen maken zich naar verhouding ook vaak schuldig aan vernieling en openbare ordedelicten.

Door de rechter veroordeelde jongeren van 12 tot 17 jaar

Vaak voorwaardelijk

Jongeren worden minder vaak onvoorwaardelijk gestraft dan volwassenen. Slechts één op de tien aan deze jongeren opgelegde hoofdstraffen is onvoorwaardelijk, terwijl dat bij de bevolking als geheel meer dan de helft is. Minderjarigen krijgen ook veel vaker alternatieve straffen dan volwassenen.

In 1998 zaten ongeveer 660 jongeren van 12 tot en met 17 jaar om strafrechtelijke redenen in een penitentiaire inrichting. Twintig keer zoveel jongens als meisjes zitten een gevangenisstraf uit.

Hoofd- en alternatieve straffen, 1998

Anne Katrien Amse

Bron: StatLine: "Leefsituatie, jeugd"