Verschuiving naar hogere hypotheken

Vorig jaar werden 577 000 nieuwe woninghypotheken ingeschreven. Dat was 8% meer dan in 1997. De belangrijkste oorzaak van deze groei was de toename van het aantal oversluitingen en tweede hypotheken. In totaal werden vorig jaar 624 000 nieuwe hypotheken ingeschreven met een totaal bedrag van 206,3 miljard gulden.

Ongekend hoog bedrag aan hypotheken ingeschreven

Dit zal niet uitsluitend zijn veroorzaakt door de relatief lage rente, ook de economische ontwikkeling gaf een positieve impuls. Producenten hadden veel vertrouwen in de toekomst en consumenten beoordeelden het economisch klimaat positief. Algemeen wordt verwacht dat door de werking van de EMU de inflatie in de komende jaren beperkt blijft, wat de hypotheekrente laag zou kunnen houden.

Hypotheken op woonhuizen belangrijkste deelmarkt

Van de nieuw ingeschreven hypotheken werden 594 000 gevestigd op woonhuizen en combinaties woonhuis/bedrijfspand. Dat is 95% van het totaal. Met de inschrijving van deze hypotheken was een bedrag gemoeid van 154,4 miljard gulden, dat is 75% van het totaal ingeschreven bedrag.

Hypotheken naar onderpand, 1998

Hoewel de hypotheekrente bleef dalen, is de toename van het aantal nieuw ingeschreven woninghypotheken in 1998 met 7% beduidend lager geweest dan in voorgaande jaren. In het tweede kwartaal daalde het aantal inschrijvingen zelfs met 5%. Een eindsprint in het vierde kwartaal – een stijging van 22% ten opzichte van hetzelfde kwartaal van 1997 – zorgde nog voor enig herstel.

Een en ander kan wellicht worden verklaard uit een daling van het aanbod van nieuwbouwwoningen, doordat minder bouwvergunningen voor woningen werden verleend. Het aantal gereedgekomen woningen daalde in 1998 met 14% ten opzichte van het voorgaande jaar. Desondanks is het aantal woningtransacties in 1998 met 3,6% gestegen. Het lijkt dus, dat de toegenomen activiteit op de markt voor bestaande woningen de terugval in de sector nieuwbouwwoningen heeft gecompenseerd.

Opnieuw meer oversluitingen

Oversluitingen hebben een groot deel van de groei van het aantal woninghypotheken veroorzaakt. De helft van alle nieuw ingeschreven woninghypotheken is geen gevolg van de aankoop van een woning, maar van een oversluiting of een tweede hypotheek op hetzelfde onderpand.

Door de sterk gestegen woningprijzen is de laatste jaren een overwaarde ontstaan. Veel particulieren hebben deze situatie benut door hun bestaande hypotheek te verhogen of een tweede hypothecaire lening op hun huis te nemen. De hiermee verkregen middelen werden aangewend voor de verbouw van de woning of voor consumptieve doeleinden. De lage rente heeft een en ander extra aantrekkelijk gemaakt omdat het zelfs mogelijk was de hypotheek te verhogen en gelijkertijd de netto-maandlasten te verlagen.

Toenemend aandeel oversluitingen

Overigens zal sinds 1997 een verhoging van een hypotheek voor consumptieve doeleinden slechts beperkt tot een aftrek van de hypotheekrente kunnen leiden. In 1999 mag per belastingplichtige nog maar 5 202 gulden aan consumptieve rente worden afgetrokken. Ook is de hypotheekrente bij een hypotheek voor een tweede woning vanaf 1999 in zijn geheel niet meer aftrekbaar. In 1996 werd door 2,7 miljoen belastingplichtigen bijna 27 miljard gulden aan hypotheekrente afgetrokken voor de inkomstenbelasting.

Ingeschreven bedrag stijgt

In het algemeen wordt aangenomen dat de lage hypotheekrente en de bereidheid van financiers om grote leningen te verstrekken, de prijs van woningen omhoog heeft gestuwd. De gemiddelde koopprijs voor bestaande woningen is sinds 1993 met meer dan 50% gestegen tot 273 000 gulden in 1998. In dezelfde periode is het gemiddeld hypotheekbedrag met eenzelfde percentage toegenomen tot 229 000 gulden.

In 1998 nam niet alleen het aantal nieuw ingeschreven woninghypotheken met ruim 7% toe, maar bovendien lag het gemiddeld per hypotheek ingeschreven bedrag 16% hoger dan in het voorgaande jaar. Hierdoor was met de inschrijving van nieuwe woninghypotheken in 1998 een bedrag gemoeid van 132,3 miljard gulden, dat was 24% meer dan in 1997.

Eind 1998 bedroeg de hypotheekschuld van particulieren bij financiële instellingen 483 miljard gulden. Van de totale woningvoorraad is inmiddels meer dan de helft eigendom van de bewoner. Uit het Woningbehoeftenonderzoek is gebleken dat ongeveer 80% van deze eigen woningen met een hypotheek is belast. De totale hypotheekschuld per eigen woning met hypotheek steeg in 1998 met 14% tot 178 000 gulden.

Bron: CBS: Financiële maandstatistiek, maart 1999

Wim Vissers