Chinezen in Nederland

Op 1 januari 1997 woonden in Nederland 44 duizend personen die in China of Hongkong zijn geboren of van wie één van de ouders daar is geboren. Daarnaast telde ons land naar schatting 25 duizend personen die, hoewel afkomstig uit landen als Suriname, Indonesië, Maleisië en Singapore, ook tot de Chinese bevolkingsgroep gerekend kunnen worden.

De eerste keer dat zich een aanzienlijk aantal Chinezen in Nederland vestigde was in 1911. Het betrof destijds zeelieden die door rederijen als stakingsbreker werden ingezet. Zij vestigden zich overwegend in Amsterdam Rotterdam. Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog woonden er ongeveer 1500 Chinezen in Nederland. In de jaren daarna zijn met het onafhankelijk worden van Indonesië opnieuw een aantal Chinezen naar Nederland gekomen. In de huidige Chinese bevolking in Nederland is de omvang van deze twee groepen beperkt.

Hongkong

Vanaf het midden van de jaren zestig komt een migratiestroom op gang van Chinezen uit China en Hongkong. In eerste instantie zijn het overwegend mannen. In 1975 is er een piek van ruim tweeduizend personen. Mogelijk houdt dit verband met de in dat jaar uitgevoerde legalisatie van illegaal in Nederland verblijvende vreemdelingen. In de jaren daarna is het aantal zich in Nederland vestigende vrouwen in de meerderheid. Dit is op te vatten als migratie in het kader van gezinshereniging. De stijging die zich aan het eind van de jaren zeventig voordoet heeft te maken met een versoepelde emigratiepolitiek in de Volksrepubliek China.

In de loop van de jaren tachtig loopt de vestiging vanuit Hongkong terug. In die tijd werden de grenzen aan de groei van het aantal Chinese restaurants in Nederland bereikt.

Chineze bevolking naar geslacht en vestigingjaar, 1-1-97

Vanaf eind jaren tachtig stijgt de immigratie vanuit China behoorlijk. In de periode 1990-1997 migreren per saldo negenduizend mensen uit China en nog geen duizend uit Hongkong. Voor ongeveer tweehonderd personen per jaar betreft het immigratie volgend op een ingewilligd asielverzoek. Voor een ander deel ligt er een verband met gezinsvormende migratie. Een ongehuwde man vestigt zich meestal eerst in Nederland en trouwt pas nadat hij zich een bestaan heeft verworven. Zijn partner vestigt zich vervolgens in Nederland.

Veel jeugd

Ruim een derde van de Chinezen was bij vestiging in Nederland twintiger. De gemiddelde leeftijd was voor personen uit Hongkong 21 jaar, voor mensen uit China 26 jaar. Op dit moment wordt de leeftijdsopbouw van de Chinese bevolkingsgroep gekenmerkt door de sterke ondervertegenwoordiging van 50-plussers. Zij maken slechts 15 procent van het geheel uit, terwijl dit voor de totale Nederlandse bevolking 30 procent is. Ongeveer een derde van de Nederlandse Chinezen is jonger dan 20 jaar. Deze verschillen komen overeen met de leeftijdsopbouw van de meeste migrantengroepen in Nederland.

Leeftijdsopbouw eerste/tweede generatie Chinezen in
Nederland, 1 januari 1997

De geslachtsverhouding binnen de Chinese bevolkingsgroep is evenwichtig. Dit komt doordat veel Chinezen in de horeca werkzaam zijn, waar het bedrijf meestal een gezinsaangelegenheid is. Terwijl het percentage gehuwden in 1990 hoger was dan bij de totale bevolking van Nederland, was dit verschil in 1997 verdwenen. Tweederde van de gehuwde eerste generatie Chinezen heeft een Chinese partner. Ongeveer 10 procent heeft een in Nederland geboren partner, bij een kwart is de partner in een ander land geboren. Bijna 10 procent van de gehuwden woont niet bij zijn of haar partner.

Tweede generatie

De afgelopen tien jaar zijn er jaarlijks ongeveer negenhonderd kinderen geboren die tot de tweede generatie Chinezen in Nederland behoren. Gemiddeld zevenhonderd kinderen hebben een in China of Hongkong geboren moeder. Chinese vrouwen in Nederland krijgen gemiddeld 2,3 kinderen. Vrijwel de gehele tweede generatie Chinezen heeft de Nederlandse nationaliteit.Van de eerste generatie Chinezen afkomstig uit China heeft ruim de helft de Nederlandse nationaliteit. Bij de Hongkong-Chinezen is dit 85 procent.

Chinezen wonen vooral in Amsterdam, Den Haag en Rotterdam. In deze gebieden wonen twee keer zoveel Chinezen als in de rest van Nederland. In Noord en Oost-Nederland is de aanwezigheid van vooral Hongkong-Chinezen erg laag. De tweede generatie woont niet aanmerkelijk meer gespreid dan de eerste.

Carel Harmsen