Actualisatie uithuisplaatsingen toeslagenaffaire, 2015 t/m juni 2022

In oktober 2021 en mei 2022 heeft het CBS op verzoek van het ministerie van Justitie en Veiligheid cijfers gepubliceerd over uithuisplaatsingen van kinderen van gedupeerden van de toeslagenaffaire. Inmiddels hebben meer gedupeerden zich gemeld bij de Uitvoeringsinstantie Herstel Toeslagen (UHT), en heeft het CBS gegevens over uithuisplaatsingen in de eerste helft van 2022. Daarom heeft het ministerie gevraagd om de cijfers te actualiseren.

In dit onderzoek wordt gekeken naar hoeveel kinderen van gedupeerden in een bepaalde periode uit huis geplaatst zijn. Dit betekent niet dat deze uithuisplaatsingen het gevolg zijn van de dupering. In een eerder onderzoek vond het CBS geen aanwijzingen dat gedupeerden na dupering vaker te maken kregen met jeugdbeschermingsmaatregelen dan vergelijkbare niet-gedupeerde gezinnen.

Meer uithuisplaatsingen, omdat er meer kinderen in beeld zijn

In oktober 2022 heeft het CBS van UHT een actuele lijst ontvangen van kinderen van gedupeerden van de toeslagenaffaire. Van deze kinderen hebben 2 090 een uithuisplaatsing gehad tussen 2015 en eind juni 2022, waarvan er nog 645 liepen op 30 juni 2022. Het totaal aantal uithuisplaatsingen is daarmee 415 hoger dan in de vorige meting, die in mei 2022 gepubliceerd is. De stijging komt vooral doordat nu meer gedupeerden bij UHT bekend zijn.

Kanttekeningen bij het onderzoek

Met deze cijfers is een actueler beeld beschikbaar van het aantal uithuisgeplaatste kinderen van gedupeerden door de toeslagenaffaire. Net als de eerder gepubliceerde tabellen kent deze actualisatie een aantal kanttekeningen:

• Omdat het CBS niet beschikt over gegevens van de daadwerkelijk opgelegde uithuisplaatsingen, is als benadering gekeken naar kinderen die zowel een jeugdbeschermingsmaatregel als een jeugdhulptraject met verblijf hebben (het kind woont dus niet thuis).
• Situaties waarin een kind uit huis is geplaatst zónder een formeel door de rechter uitgesproken jeugdbeschermingsmaatregel blijven buiten beeld. Het CBS heeft geen informatie over de omvang van deze groep.
• Waar het kind daadwerkelijk gaat wonen na de uithuisplaatsing is met de beschikbare gegevens niet in kaart te brengen.
• Het CBS heeft alleen databestanden over jeugdzorg vanaf 2015. De toeslagenaffaire beslaat een langere periode, maar pas met invoering van de nieuwe Jeugdwet in 2015 zijn jeugdzorgaanbieders verplicht om gegevens over de verleende jeugdhulp en jeugdbescherming bij het CBS aan te leveren.
• Bij publicatie van deze tabellen zijn de cijfers over jeugdzorg over het laatst beschikbare halfjaar nog voorlopig. Doorgaans liggen deze iets lager dan de definitieve cijfers, maar het beeld is vergelijkbaar (zie de recente publicatie over jeugdzorg voor meer informatie). De gebruikte cijfers over jeugdzorg over het eerste halfjaar van 2022 zijn de nader voorlopige cijfers. Deze zijn gepubliceerd op 30 november en vervangen de voorlopige cijfers (zoals die gepubliceerd zijn op 31 oktober) nadat uit nagekomen respons was gebleken dat lokaal de voorlopige cijfers over jeugdbescherming veel te laag waren. Ook de nagekomen respons over jeugdhulp en jeugdreclassering is meegenomen in de nader voorlopige cijfers (hoewel de effecten daarvan op de cijfers zeer beperkt zijn).

Verdere informatie over het onderzoek:

• Het in oktober 2022 ontvangen bestand van UHT is de basis van dit onderzoek. UHT heeft hiervoor eerst gekeken naar de gedupeerden die op dat moment bekend waren. Een persoon is geregistreerd als gedupeerde wanneer deze een formele beschikking van de Belastingdienst heeft ontvangen waarin meegedeeld wordt dat hij/zij gedupeerde is en/of een bedrag van 30 duizend euro heeft ontvangen als gevolg van de Catshuisregeling Kinderopvangtoeslag. Nog niet bij al deze personen heeft een integrale behandeling van het dossier plaatsgevonden om te achterhalen in welke mate men gedupeerd is.
• In dit bestand staan alle kinderen die door UHT gerelateerd worden aan (een gedupeerde ouder van) de toeslagenaffaire. Meer specifiek wordt gekeken naar erkende kinderen, kinderen voor wie kinderopvangtoeslag aangevraagd is en/of kinderen voor wie kindgebonden budget aangevraagd is door de gedupeerde ouder.
• Het CBS heeft geen onderzoek gedaan naar oorzaken van de uithuisplaatsing, omdat het niet beschikt over de dossiers die ten grondslag liggen aan beslissingen tot uithuisplaatsing.
• Per gemeente en jeugdregio wordt ook het totale aantal kinderen van gedupeerden getoond, die in de periode 2015-eind juni 2022 minderjarig waren. Kinderen die in deze periode nog niet geboren waren of ouder dan 18 jaar waren, zijn hierbij niet meegeteld omdat deze per definitie in die jaren niet uithuisgeplaatst konden worden.
• Om te voorkomen dat personen herkenbaar of herleidbaar zijn, worden in dit onderzoek uitkomsten afgerond op vijftallen en zijn vervolgens cijfers onder de 10 niet weergegeven. Hierdoor tellen cijfers niet altijd op tot het totale aantal uithuisgeplaatste kinderen.
• Het CBS benadrukt dat het nooit informatie verstrekt over individuele personen, of die herleidbaar is tot individuele personen.