Gegevens over overledenen aan hondenbeten en enkele andere zeldzame doodsoorzaken

Toelichting

Doodsoorzaak

Van (vrijwel) iedere overledene in Nederland wordt een doodsoorzaakverklaring opgemaakt door een arts. Bij een natuurlijke dood is dit de behandelend arts, bij een niet-natuurlijke dood de gemeentelijk lijkschouwer (meestal een GGD-arts). Bij ongevallen wordt – zeer beknopt – gevraagd naar de omstandigheden [van het ongeval], de aard van het letsel en de plaats van de gebeurtenis.

De hierop gegeven antwoorden zijn vaak tamelijk summier. Maar bijzondere doodsoorzaken (hondenbeet, bliksem, vuurwerk) hebben juist een grote kans om vermeld te worden, en worden dan gecodeerd (volgens de Internationale Classificatie van Ziekten, meestal aangeduid met de Engelse afkorting ICD). In deze manier van gegevens verzamelen is sinds begin jaren tachtig niets veranderd, zodat ook eventuele onderrapportage in de loop van deze jaren hetzelfde zou moeten zijn gebleven.

Er zijn echter met ingang van 1996 wel twee zaken veranderd, die wel invloed kunnen hebben:

1. Een nieuwe versie (de tiende) van de Classificatie van Ziekten werd ingevoerd. Voor de door u gevraagde drie oorzaken (gebeten of aangevallen door hond; getroffen door bliksem, afgaan van vuurwerk) heeft dit echter geen veranderingen met zich meegebracht. De externe oorzaken worden wat anders afgehandeld in de ICD-10, hetgeen met zich meebrengt dat in de aantallen voor de oorzaken verbranden, verdrinken, verstikken een duidelijke trendbreuk te zien is.
2. Er is in 1996 een nieuwe statistiek gestart, die van de Niet-natuurlijke dood (SNND). Deze statistiek is nauw verwant aan die van de doodsoorzaken, maar wijkt in een aantal opzichten af. Het is te zien als een aanvulling op de doodsoorzakenstatistiek. Naast gegevens ontleend aan de doodsoorzakenstatistiek worden ook gegevens van de Officieren van Justitie en van de verkeersongevallenregistratie en bedrijfsongevallenregistratie gebruikt. Ook omvat de SNND ongevallen, enz. van niet-ingezetenen van Nederland voor zover deze in Nederland hebben plaatsgevonden. Indien de extra bronnen betere gegevens bevatten dan de doodsoorzakenopgave, dan worden de gegevens van de doodsoorzakenopgave stilzwijgend verbeterd. Het is niet uit te sluiten dat daardoor een enkel geval van hondenbeten na 1996 wel is geregistreerd, dat alleen op grond van de doodsoorzakenopgaven aan ons ontgaan zou zijn. We kunnen echter niet meer nagaan of dit feitelijk het geval is.

Een kanttekening bij de definities van de ICD-codes:

ICD9    ICD10

E906.0  W54          Aangevallen of gebeten door een hond

Strikt genomen zouden hier ook gevallen in kunnen voorkomen die niet gebeten zijn, maar door een hond bestormd zijn, en dan ongelukkig terecht gekomen zijn bij een val o.i.d.

E907    X33            Slachtoffer van bliksem

Dit zijn personen die zelf getroffen zijn door een bliksem. Personen die overleden zijn t.g.v. door bliksem veroorzaakte brand, of getroffen zijn door een door bliksem omvallende boom, worden ingedeeld bij slachtoffers van brand, resp. vallende objecten. Daar is niet meer te zien dat er een bliksem een rol heeft gespeeld.

Overledenen aan niet-natuurlijke dood, naar activiteit, en oorzaak voor zover het privé-ongevallen betreft.

Deze gegevens zijn pas vanaf 1996 beschikbaar (zie de alinea hierboven over de Statistiek Niet Natuurlijke Dood). Op grond van alleen de doodsoorzakenstatistiek is het niet mogelijk de activiteit te bepalen. Weliswaar kent de ICD beperkte mogelijkheden deze activiteiten te coderen, maar de informatie op het doodsoorzakenformulier is daarvoor meestal ontoereikend.
Ook het onderscheid privé-ongeval of niet kan niet op grond van de doodsoorzaken statistiek gemaakt worden.
Wel kan als vervanging een tijdreeks gemaakt worden van de doodsoorzaakgroepen verbranden, verdrinken en verstikken. De oorzaak val is moeilijk op betrouwbare wijze in de doodsoorzakenstatistiek terug te vinden, omdat de val vaak slechts een onderdeel van het beeld is bij ouderen. Daarom zijn deze gegevens niet meegeleverd. Bij verbranden, verstikken, verdrinken is een onderscheid gemaakt tussen accidentele gebeurtenissen en gebeurtenissen met onbekende bedoeling (accidenteel of opzettelijk.) Aan u de keuze of u deze twee categorieën wilt samen voegen. Nogmaals wordt opgemerkt dat deze tijdreeks niet beperkt is tot de privé-ongevallen.

Als laatste een opmerking over de aantallen van de oorzaken hond / bliksem / vuurwerk. De aantallen per jaar zijn zo laag (0 tot 3, m.u.v. de vuurwerk ramp Enschede), dat daar een aparte statistische benadering voor nodig is, om iets te kunnen zeggen over eventuele trends, verschillen en betrouwbaarheidsintervallen.