Wat is natuurlijk kapitaal?

De term ‘natuurlijk kapitaal’ verwijst naar de natuurlijke hulpbronnen die door mens, maatschappij en economie worden gebruikt. Dit omvat bodem, water en lucht, evenals de bijbehorende ecosystemen zoals bossen, heide en akkers, en de daarin voorkomende planten en dieren. De natuurlijke leefomgeving, die bestaat uit verschillende ecosystemen, vormt dus een belangrijk onderdeel van ons natuurlijk kapitaal. Hierop ligt de focus in de Natuurlijk kapitaalrekeningen (NKR).

De NKR van het CBS bieden een gedetailleerd overzicht van het gebruik van de natuur door de mens en de economie in Nederland. Deze rekeningen worden samengesteld in samenwerking met Wageningen University & Research (WUR) en in opdracht van het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN). Dit systeem is gebaseerd op een internationaal raamwerk, het System of Environmental-Economic Accounting – Ecosystem Accounting (SEEA EA), dat in 2021 door de Verenigde Naties is aangenomen als internationale statistische standaard. Vanaf 2026 geldt er een Europese verplichting voor alle EU-landen om jaarlijks Natuurlijk kapitaalrekeningen (ecosysteemrekeningen) op te stellen.

De NKR bestaan uit verschillende kernonderdelen die samen een uitgebreid beeld geven van de toestand van de Nederlandse ecosystemen. Ecosysteemomvang registreert de totale oppervlakte van elk ecosysteemtype binnen specifieke gebieden, zoals bossen, heide en landbouwgrond, waarmee veranderingen door de tijd heen gemonitord kunnen worden. Ecosysteemkwaliteit beoordeelt de kwaliteit van deze ecosystemen aan de hand van indicatoren zoals biodiversiteit en milieukwaliteit, en geeft inzicht in de capaciteit van de ecosystemen om diensten te blijven leveren. Daarnaast geeft het inzicht in de capaciteit van de ecosystemen om diensten te blijven leveren. De ecosysteemdiensten brengen de voordelen van deze ecosystemen voor de maatschappij in kaart, zowel in fysieke als in monetaire termen. Voorbeelden van deze diensten zijn koolstofopslag, bestuiving door insecten, en natuurtoerisme. Door ecosysteemdiensten ook in geld uit te drukken, wordt de bijdrage van de natuur aan de economie inzichtelijk gemaakt en kan deze worden vergeleken met de omvang van de economie, zoals het bruto binnenlands product (bbp). Dit maakt het mogelijk om verschillende ecosysteemdiensten met elkaar te vergelijken en de totale waarde die verschillende ecosysteemtypen voortbrengen tegen elkaar af te zetten. Ecosysteemkapitaal beschrijft de sociaaleconomische waarde van ecosystemen in monetaire termen.

Naast deze kernonderdelen omvatten de NKR ook thematische rekeningen die gericht zijn op specifieke milieuthema's, zoals biodiversiteit, marien en koolstofbalansen. Deze thematische rekeningen bieden diepgaand inzicht in hoe deze aspecten bijdragen aan duurzaamheidsdoelen en helpen bij het vormgeven van effectief milieubeleid.