Bijlage 2 Variabelen gebruikt in de regressiemodellen om de aantallen niet-asielmigranten te voorspellen

Om de niet-asielimmigratie van in het buitenland geborenen uit elk van de herkomstgroepen te schatten worden regressiemodellen gebruikt, met factoren die in het verleden de immigratiepatronen verklaarden. Daarbij is gekeken naar de periode 1999-2022. In deze bijlage worden de details over de definitie en operationalisatie van de variabelen behorende bij paragraaf 3.3 beschreven. Een uitgebreidere beschrijving van de methodiek is te vinden in De Regt, Van Duin & Stoeldraijer (2021).

Economie-variabele

De economische situatie in Nederland is een belangrijke factor die het aantal immigranten dat naar Nederland komt, verklaart. Als indicator hiervoor wordt het aantal openstaande vacatures minus de werkloze beroepsbevolking gebruikt. De vacatures in Nederland zijn een indicator voor de binnenlandse arbeidsvraag en het aantal werkloze personen in Nederland een indicator voor het binnenlands arbeidsaanbod. Veranderingen in dit verschil geven daarom een indicatie van de ontwikkeling van de potentiële vraag naar buitenlandse arbeid. Het aantal vacatures en het aantal werklozen hangen samen: de correlatie is -0,67. Op het moment dat er weinig vacatures zijn, is het aantal werklozen hoog en andersom. De combinatie van deze twee factoren blijkt een betere verklarende waarde te hebben wat betreft immigratieaantallen dan beide factoren afzonderlijk en/of andere economische indicatoren zoals economische groei. De waarde van deze variabele in de komende vijf jaar wordt afgeleid uit het voorspelde aantal werklozen voor de komende vijf jaar dat het Centraal Planbureau jaarlijks publiceert in zijn Macro-Economische Verkenningen (CPB, 2023). Door die aantallen te vermenigvuldigen met de gemiddelde verhouding tussen aantal werklozen en aantal vacatures in het verleden worden aantallen vacatures voor diezelfde jaren geschat. Het verschil tussen verwacht aantal werklozen en verwacht aantal vacatures is de variabele waarmee het verwacht aantal migranten wordt voorspeld voor de eerstvolgende tien jaar (voor de periode 2029-2032 wordt daarbij de laatst geschatte waarde, dus van 2028, van de economie-variabele vastgezet).

Trendvariabele

Door middel van een trendvariabele kan in een regressiemodel een algemene stijging of daling van het aantal immigranten in kaart gebracht worden. De trendvariabele is dus de best passende lineaire lijn door het aantal immigranten per jaar over een bepaalde periode. Het geeft aan hoeveel het aantal immigranten verandert als er een jaar voorbij is. De immigratie naar Nederland is de afgelopen jaren duidelijk toegenomen. De trendvariabele in de gebruikte modellen voor de Bevolkingsprognose 2023-2070 is dan ook voor de meeste herkomstgroepen positief, wat aangeeft dat het aantal immigranten jaarlijks stijgt als gevolg van de trend. Alleen voor Marokko, Nederlandse Cariben en Suriname is er geen trendmatige groei van de immigratie. Met het regressiemodel kan worden uitgerekend hoeveel immigranten er jaarlijks extra naar Nederland komen als gevolg van de trend. Deze informatie wordt gebruikt om het aantal immigranten in de toekomst te voorspellen. Een voorbeeld: stel er kwamen jaarlijks 10 duizend immigranten naar Nederland en de trend is 250. Dit betekent dat er als gevolg van de trend volgend jaar 10 250 immigranten naar Nederland komen, het jaar daarna 10 500 immigranten, etc.

Om een goede schatting te maken van de verandering in het aantal immigranten vanwege de trend, moeten het startjaar en het eindjaar van de trend bepaald worden, dus het begin en eind van de periode waarover de lineaire lijn door het aantal immigranten per jaar het beste past. Hiervoor is gekeken naar de “economievrije reeks”: het aantal immigranten dat naar Nederland komt zonder de schommelingen door de fluctuaties in de economie. Dit geeft een duidelijker beeld van eventuele trends, los van de economische situatie (de invloed van de economie wordt apart bepaald, zie ‘Economie-variabele’). Aangezien het startpunt en eindpunt van de trend per herkomstgroep anders kunnen zijn, zijn deze per herkomstgroep bepaald.

Brexit-variabele

Toen het Verenigd Koninkrijk (VK) in 2020 de EU verliet, was het niet langer mogelijk voor EU-burgers om vrij naar het VK te reizen als arbeidsmigrant. Een deel van de immigranten uit de oostelijke EU-staten (toegetreden in 2004 en 2007) die zonder een Brexit naar het Verenigd Koninkrijk zouden zijn gegaan, kwam in plaats daarvan naar Nederland. De regressiemodellen voor deze herkomstgebieden bevatten daarom een Brexit-variabele om het hogere niveau in de migratie vanaf 2020 te verklaren.

Corona-variabele

Door de coronapandemie in 2020 was er in dat jaar een sterke daling van de immigratie, uit vrijwel alle herkomstgebieden. Dit was een tijdelijke gebeurtenis die geen invloed meer zal hebben op het toekomstige aantal immigranten. Met behulp van een corona-variabele is daarom geschat hoeveel immigranten er minder waren in 2020 dan wanneer deze gebeurtenis niet had plaatsgevonden. Dit liep uiteen van 388 voor Marokko tot 9 335 voor Oostelijk Azië.