Auteur: Hermine Molnár-in 't Veld, Lolke Schakel, Coen van Heukelingen Publicatiedatum: 30-6-2021 00:00

ODiN 2020 Noordvleugel

2. Reizigerskilometers

In dit hoofdstuk worden reizigerskilometers per jaar gepresenteerd. De ODiN-bestanden van 2018, 2019 en 2020 bevatten de totale reizigerskilometers van inwoners van 6 jaar of ouder in particuliere huishoudens in Nederland gebaseerd op uitvraag via internet (cawi-only).

De totale vervoersprestatie in tabel 2.1 betreft alle reizigerskilometers per jaar in Nederland inclusief binnenlandse vakanties en serieverplaatsingen maar exclusief (beroepsmatig) wegvervoer met vrachtwagens van de inwoners van 6 jaar of ouder van de regio Noordvleugel in particuliere huishoudens voor alle dagen van de week naar vervoerwijze. Zoals gebruikelijk voor de reizigerskilometers zijn de afstanden gebaseerd op de ritinformatie²⁾.

2.1 Totale vervoersprestatie van inwoners van Noordvleugel van 6 jaar of ouder in miljoenen reizigerskilometers naar ritvervoerwijze per jaar, alle dagen¹⁾
	2018	2019	2020	verschil 2020 t.o.v. 2019 (%)
Totaal	30 447	28 247*	19 449*	-31
Personenauto als bestuurder	13 916	12 558*	9 279*	-26
Personenauto als passagier	5 073	4 635	3 457*	-25
Trein	4 623	4 297	1 665*	-61
Bus/tram/metro	1 629	1 616	768*	-52
Brom-/snorfiets	183	225	105*	-53
Fiets²⁾	2 757	2 574	2 202*	-14
Lopen	821	845	985*	+17
Overig (incl. bestelauto)	1 446	1 498	988*	-34
* Cijfer wijkt significant af van het cijfer van het voorgaande jaar. ¹⁾ Alle dagen, dus maandag tot en met zondag inclusief feestdagen. ²⁾ 'Fiets' omvat zowel de elektrische fiets, de niet-elektrische fiets als de speedpedelec.

De vervoersprestatie in tabel 2.1 is uitgesplitst naar vervoermiddel. Zoals gebruikelijk voor de reizigerskilometers in ODiN zijn de afstanden gebaseerd op ritinformatie. Het totale aantal reizigerskilometers in de regio Noordvleugel is in 2020 in vergelijking met ODiN 2019 significant gedaald met ruim 8,8 miljard kilometer. Door de daling met bijna een derde bedraagt de totale vervoersprestatie in Noordvleugel in 2020 ruim 19,4 miljard reizigerskilometers. Voor alle modaliteiten behalve lopen is de vervoersprestatie significant gedaald. Lopen is door de inwoners van Noordvleugel in 2020 juist significant toegenomen met 17 procent ten opzichte van 2019. Dit komt overeen met het landelijke beeld.

De verhoudingsgewijze sterkste daling van 2020 op 2019 komt voor bij het openbaar vervoer en bij de vervoersprestatie van brom- en snorfiets. De vervoersprestatie van de trein daalde in 2020 significant met 61 procent, en ook bus, tram en metro en brom- en snorfiets daalden elk significant met meer dan de helft van het aantal reizigerskilometers (respectievelijk, -52 en -53 procent) in vergelijking met 2019.

De vervoersprestatie van de personenauto als bestuurder is eveneens significant gedaald met 26 procent, en die van de personenautopassagiers daalde met 25 procent ten opzichte van een jaar eerder. De reizigerskilometers van de groep ‘overige vervoerwijzen’, waaronder bestelauto, daalde significant met meer dan een derde deel in 2020. Ook het aantal kilometers op de fiets daalde in 2020. Bewoners van Noordvleugel fietsten 14 procent minder kilometers dan in 2019.

In de tabellen 2.2 zijn de reizigerskilometers weergegeven uitgesplitst naar enerzijds niet-beroepsmatige reguliere reizigerskilometers en anderzijds beroepsmatige reguliere reizigerskilometers. In 2020 is het aantal kilometers met niet-beroepsmatige motieven significant gedaald met 31 procent vergeleken met 2019. De kilometers met beroepsmatige motieven zijn sterker afgenomen ten opzichte van 2019, namelijk met 39 procent. Het aandeel enkel beroepsmatig gemaakte reguliere reizigerskilometers is klein. In ODiN 2019 bedroeg dit 3,2 procent van de totale reizigerskilometers, in 2020 is dit aandeel 2,8 procent.

Het aantal niet-beroepsmatig gemaakte reizigerskilometers in 2020 is ten opzichte van 2019 afgenomen met 8,4 miljard, het aantal beroepsmatig afgelegde reizigerskilometers is afgenomen met 346 miljoen.

2.2a Reguliere reizigerskilometers van inwoners van Noordvleugel van 6 jaar of ouder voor niet-beroepsmatige motieven in miljoenen kilometers naar ritvervoerwijze per jaar, alle dagen¹⁾
	2018	2019	2020	verschil 2020 t.o.v. 2019 (%)
Totaal	29 881	27 278*	18 852*	-31
Personenauto als bestuurder	13 616	12 166*	8 948*	-26
Personenauto als passagier	5 061	4 621	3 455*	-25
Trein	4 612	4 211	1 659*	-61
Bus/tram/metro	1 611	1 593	760*	-52
Brom-/snorfiets	183	222	104*	-53
Fiets²⁾	2 748	2 525*	2 170*	-14
Lopen	818	841	982*	+17
Overig (incl. bestelauto)	1 233	1 099	773	-30
* Cijfer wijkt significant af van het cijfer van het voorgaande jaar. ¹⁾ Alle dagen, dus maandag tot en met zondag inclusief feestdagen. ²⁾ 'Fiets' omvat zowel de elektrische fiets, de niet-elektrische fiets als de speedpedelec.

2.2b Reguliere reizigerskilometers van inwoners van Noordvleugel van 6 jaar of ouder voor beroepsmatige motieven in miljoenen kilometers naar ritvervoerwijze per jaar, alle dagen¹⁾
	2018	2019	2020	verschil 2020 t.o.v. 2019 (%)
Totaal	478	891*	545*	-39
Personenauto als bestuurder	264	357	314	-12
Trein/bus/tram/metro	.	.	.	.
Fiets en lopen²⁾	.	49	.	.
Bestelauto	.	.	.	.
Overig (incl. personenauto als passagier en brom-/snorfiets)	.	.	.	.
* Cijfer wijkt significant af van het cijfer van het voorgaande jaar. ¹⁾ Alle dagen, dus maandag tot en met zondag inclusief feestdagen. ²⁾ 'Fiets' omvat zowel de elektrische fiets, de niet-elektrische fiets als de speedpedelec.

Gelet op de verdeling van de reguliere niet-beroepsmatige kilometers naar vervoerwijze blijkt uit de gegevens van tabel 2.2a dat voor bijna alle vervoerwijzen het aantal kilometers significant is gedaald. Uitzonderingen hierop vormen ’lopen’ dat significant is toegenomen met 17 procent en de groep ‘overig’ waaronder de bestelauto valt. Het aantal niet-beroepsmatige kilometers voor deze laatste groep is in 2020 niet significant gewijzigd ten opzichte van 2019.

De mate waarin de significante afname (bij lopen toename) in kilometers in 2020 bij de diverse vervoerwijzen heeft plaatsgenomen komt grotendeels overeen met de dalingen in tabel 2.1 (totale vervoersprestatie).

Verder blijkt uit tabel 2.2b met de beroepsmatig gereden kilometers dat het aantal respondenten voor de categorieën 'trein/bus/tram/metro', ‘fiets en lopen’ 'bestelauto' en 'overig' het aantal respondenten te klein is (minder dan 50) of de relatieve marge te groot is (50 procent of meer) om van een betrouwbaar cijfer te kunnen spreken. Daarom is bij deze waarden een punt gezet.

Tabel 2.3 bevat de reguliere reizigerskilometers van 2018, 2019 en 2020 onderverdeeld naar vervoerwijze. Het verschil tussen de totale vervoersprestatie in tabel 2.1 met het totaal aantal reizigerskilometers uit tabel 2.3 in 2020 is bijna 52 miljoen kilometers afgelegd tijdens (werkgerelateerde) serieverplaatsingen. Deze worden immers alleen bij de totale vervoersprestatie meegeteld in tabel 2.1. In 2019 was het aantal kilometers afgelegd tijdens serieverplaatsingen 79 miljoen.

2.3 Reguliere reizigerskilometers van inwoners van Noordvleugel van 6 jaar of ouder in miljoenen reizigerskilometers naar ritvervoerwijze per jaar, alle dagen¹⁾
	2018	2019	2020	verschil 2020 t.o.v. 2019 (%)
Totaal	30 359	28 169*	19 397*	-31
Personenauto als bestuurder	13 880	12 523*	9 263*	-26
Personenauto als passagier	5 073	4 635	3 457*	-25
Trein	4 615	4 297	1 665*	-61
Bus/tram/metro	1 628	1 608	767*	-52
Brom-/snorfiets	183	224	105*	-53
Fiets²⁾	2 755	2 571	2 200*	-14
Lopen	821	844	985*	+17
Overig (incl. bestelauto)	1 405	1 467	956*	-35
* Cijfer wijkt significant af van het cijfer van het voorgaande jaar. ¹⁾ Alle dagen, dus maandag tot en met zondag inclusief feestdagen. ²⁾ 'Fiets' omvat zowel de elektrische fiets, de niet-elektrische fiets als de speedpedelec.

De totale reizigerskilometers in tabel 2.3 gemaakt door inwoners van Noordvleugel zijn van 2019 op 2020 significant afgenomen met bijna een derde tot ruim 19 miljoen kilometer.

Uit de verdeling naar vervoerwijze blijkt dat ook het aantal reizigerskilometers voor alle onderscheiden vervoerwijzen significant is afgenomen, behalve voor ‘lopen’. Het aantal reguliere kilometers te voet is in 2020 significant toegenomen met 17 procent in vergelijking met een jaar eerder.

Voor de personenauto als bestuurder en de personenauto als passagier is het aantal reguliere reizigerskilometers significant afgenomen met ruim een kwart.

Het aantal reguliere kilometers met het openbaar vervoer is met meer dan de helft gedaald (trein -61 procent, bus, tram en metro -52 procent). Op de fiets zijn in 2020 371 miljoen kilometer minder afgelegd dan in 2019. Een daling van 14 procent. Het aantal kilometers met ‘overige vervoerwijzen’ is in dezelfde periode afgenomen met ruim een derde (-35 procent).

De tabellen 2.4 bevatten reizigerskilometers gemaakt op de doordeweekse dagen maandag tot en met vrijdag, ongeacht of het een feestdag is of niet. In 2020 waren er 262 doordeweekse dagen. De 'doordeweekse' reizigerskilometers zijn vervolgens uitgesplitst naar reguliere reizigerskilometers (inclusief beroepsmatige kilometers) en reguliere reizigerskilometers exclusief niet-beroepsmatige reguliere reizigerskilometers. Ook in deze tabel zijn dus geen kilometers van (werkgerelateerde) serieverplaatsingen van ODiN opgenomen.

2.4a Reguliere reizigerskilometers van inwoners van Noordvleugel van 6 jaar of ouder in miljoenen kilometers naar ritvervoerwijze per jaar, doordeweekse dagen¹⁾
	2018	2019	2020	verschil 2020 t.o.v. 2019 (%)
Totaal	21 553	20 075	13 827*	-31
Personenauto als bestuurder	10 015	9 346	6 983*	-25
Personenauto als passagier	2 688	2 241	1 769	-21
Trein	3 655	3 332	1 302*	-61
Bus/tram/metro	1 328	1 329	625*	-53
Brom-/snorfiets	153	187	94*	-50
Fiets²⁾	2 083	1 955	1 610*	-18
Lopen	570	599	688*	+15
Overig (incl. bestelauto)	1 060	1 086	755	-31
* Cijfer wijkt significant af van het cijfer van het voorgaande jaar. ¹⁾ Doordeweekse dagen, dus maandag tot en met vrijdag inclusief feestdagen. ²⁾ 'Fiets' omvat zowel de elektrische fiets, de niet-elektrische fiets als de speedpedelec.

2.4b Reguliere reizigerskilometers van inwoners van Noordvleugel van 6 jaar of ouder voor niet-beroepsmatige motieven in miljoenen kilometers naar ritvervoerwijze per jaar, doordeweekse dagen¹⁾
	2018	2019	2020	verschil 2020 t.o.v. 2019 (%)
Totaal	21 127	19 267*	13 314*	-31
Personenauto als bestuurder	9 782	9 028	6 693*	-26
Personenauto als passagier	2 677	2 227	1 766	-21
Trein	3 652	3 248	1 296*	-60
Bus/tram/metro	1 313	1 316	621*	-53
Brom-/snorfiets	153	185	93*	-50
Fiets²⁾	2 077	1 914	1 583*	-17
Lopen	567	596	685*	+15
Overig (incl. bestelauto)	905	753	577	-23
* Cijfer wijkt significant af van het cijfer van het voorgaande jaar. ¹⁾ Doordeweekse dagen, dus maandag tot en met vrijdag inclusief feestdagen. ²⁾ 'Fiets' omvat zowel de elektrische fiets, de niet-elektrische fiets als de speedpedelec.

Uit deze resultaten volgt dat in ODiN 2020 op doordeweekse dagen ruim 13,8 miljard reguliere reizigerskilometers zijn afgelegd in Nederland door bewoners van 6 jaar of ouder wonende in Noordvleugel. Dat is significant minder dan in 2019. Ten opzichte van 2019 is het aantal doordeweekse reguliere reizigerskilometers afgenomen met bijna een derde.

Het verschil tussen het totaal aantal kilometers in tabel 2.4a en tabel 2.4b bestaat uit reguliere beroepsmatige verplaatsingen in 2020 op doordeweekse dagen. Echter dit verschil is gebaseerd op minder dan 50 waarnemingen, hiermee dient bij de interpretatie rekening te worden gehouden.

Uit tabel 2.4b blijkt dat het totaal aantal reguliere kilometers exclusief beroepsmatige kilometers op doordeweekse dagen met -31 procent eveneens significant is gedaald in 2020 in vergelijking met 2019.

Voor zowel de verdeling van het totaal van alle motieven (tabel 2.4a) als het totaal van niet-beroepsmatige motieven (tabel 2.4b) naar vervoerwijze blijkt dat het aantal gereden personenautobestuurderskilometers op doordeweekse dagen in 2020 ten opzichte van 2019 significant is gedaald (tabel 2.4a: -25 procent, tabel 2.4b: -26 procent). De trein is significant afgenomen met meer dan de helft (tabel 2.4a: -61 procent, tabel 2.4b: -60 procent), dit geldt ook voor bus, tram en metro (-53 procent). Ook de kilometers met brom- of snorfiets zijn significant gedaald. Deze bedroegen in 2020 maar de helft van die in 2019. Het totaal aantal op doordeweekse dagen afgelegde kilometers op de fiets daalde met respectievelijk 18 procent (alle motieven) en 17 procent (alle niet beroepsmatige motieven). Ook deze afnames zijn significant.

Tabellen 2.5 bevatten een indeling die vergelijkbaar is met die van de voorgaande tabellen. Het verschil is de selectie van het type dag. De tabellen 2.5a en 2.5b bevatten namelijk de resultaten op werkdagen, dat wil zeggen de doordeweekse dagen maandag tot en met vrijdag met uitzondering van feestdagen. In 2020 waren er 253 doordeweekse werkdagen (262 doordeweekse dagen minus 9 doordeweekse feestdagen). Het verschil tussen het totaal aantal kilometers in de tabellen 2.5a en de tabellen 2.4a is het aantal kilometers afgelegd op doordeweekse feestdagen in 2019. Dit verschil bedraagt in 2020 circa 377 miljoen kilometers ofwel bijna 3 procent van de kilometers op doordeweekse dagen.

2.5a Reguliere reizigerskilometers van inwoners van Noordvleugel van 6 jaar of ouder in miljoenen kilometers naar ritvervoerwijze per jaar, werkdagen¹⁾
	2018	2019	2020	verschil 2020 t.o.v. 2019 (%)
Totaal	20 896	19 503	13 449*	-31
Personenauto als bestuurder	9 838	9 092	6 756*	-26
Personenauto als passagier	2 413	2 080	1 695	-19
Trein	3 529	3 282	1 301*	-60
Bus/tram/metro	1 315	1 316	624*	-53
Brom-/snorfiets	153	186	91*	-51
Fiets²⁾	2 051	1 899	1 571*	-17
Lopen	558	586	671*	+14
Overig (incl. bestelauto)	1 038	1 062	740	-30
* Cijfer wijkt significant af van het cijfer van het voorgaande jaar. ¹⁾ Werkdagen: maandag tot en met vrijdag exclusief feestdagen. ²⁾ 'Fiets' omvat zowel de elektrische fiets, de niet-elektrische fiets als de speedpedelec.

2.5b Reguliere reizigerskilometers van inwoners van Noordvleugel van 6 jaar of ouder voor niet-beroepsmatige motieven in miljoenen kilometers naar ritvervoerwijze per jaar, werkdagen¹⁾
	2018	2019	2020	verschil 2020 t.o.v. 2019 (%)
Totaal	20 470	18 710*	12 941*	-31
Personenauto als bestuurder	9 605	8 778	6 470*	-26
Personenauto als passagier	2 402	2 066	1 693	-18
Trein	3 526	3 198	1 295*	-60
Bus/tram/metro	1 299	1 304	620*	-52
Brom-/snorfiets	153	185	90*	-51
Fiets²⁾	2 045	1 859*	1 544*	-17
Lopen	556	583	668*	+15
Overig (incl. bestelauto)	883	736	562	-24
* Cijfer wijkt significant af van het cijfer van het voorgaande jaar. ¹⁾ Werkdagen: maandag tot en met vrijdag exclusief feestdagen. ²⁾ 'Fiets' omvat zowel de elektrische fiets, de niet-elektrische fiets als de speedpedelec.

In de regio Noordvleugel is het verschil tussen de schattingen in tabel 2.5a en tabel 2.5b gebaseerd op alle motieven enerzijds en de niet-beroepsmatige motieven anderzijds. Dit verschil is gebaseerd op minder dan 19 waarnemingen! Hiermee dient bij de interpretatie rekening te worden gehouden. Omdat het verschil in waarden tussen tabel 2.5a en tabel 2.5b niet significant is beperken we ons bij het bespreken van de verschillen tussen 2019 en 2020 tot tabel 2.5a.

Het totaal aantal reizigerskilometers op werkdagen exclusief doordeweekse feestdagen voor ‘totaal motieven’ (tabel 2.5a) van ODiN 2020 is significant gewijzigd ten opzichte van 2019. Het totaal aantal reizigerskilometers is afgenomen met 31 procent in 2020. Ook het aantal reizigerskilometers op werkdagen (exclusief feestdagen) voor de volgende vervoerwijzen is significant afgenomen: personenauto als bestuurder (-26 procent), fiets (-17 procent), trein (-60 procent), bus, tram en metro (-53 procent) en brom- en snorfiets met (-51 procent). Het aantal reguliere reizigerskilometers te voet is daarentegen met 85 miljoen toegenomen, een stijging van 14 procent.

In de tabellen 2.6 zijn de reguliere reizigerskilometers afgelegd door inwoners van Noordvleugel binnen Nederland, uitgesplitst naar reismotief. Tabel 2.6a bevat cijfers voor alle dagen van de week (zondag tot en met zaterdag) en tabel 2.6b bevat cijfers voor werkdagen (doordeweekse dagen uitgezonderd feestdagen).

2.6a Reguliere reizigerskilometers van inwoners van Noordvleugel van 6 jaar of ouder in miljoenen kilometers naar motief per jaar, alle dagen¹⁾
	2018	2019	2020	verschil 2020 t.o.v. 2019 (%)
Totaal	30 359	28 169*	19 397*	-31
Van en naar het werk	8 886	7 861*	4 978*	-37
Zakelijk en beroepsmatig	1 971	2 183	1 089*	-50
Diensten en verzorging	612	666	427*	-36
Winkelen en boodschappen doen	2 549	2 215	2 002	-10
Onderwijs of cursus volgen	1 580	1 683	883*	-48
Recreatief totaal en overig	14 760	13 561	10 018*	-26
* Cijfer wijkt significant af van het cijfer van het voorgaande jaar. ¹⁾ Alle dagen, dus maandag tot en met zondag inclusief feestdagen.

2.6b Reguliere reizigerskilometers van inwoners van Noordvleugel van 6 jaar of ouder in miljoenen kilometers naar motief per jaar, werkdagen¹⁾
	2018	2019	2020	verschil 2020 t.o.v. 2019 (%)
Totaal	20 896	19 503	13 449*	-31
Van en naar het werk	8 339	7 179*	4 479*	-38
Zakelijk en beroepsmatig	1 891	1 990	1 032*	-48
Diensten en verzorging	471	601	370*	-38
Winkelen en boodschappen doen	1 528	1 229*	1 143	-7
Onderwijs of cursus volgen	1 481	1 635	843*	-48
Recreatief totaal en overig	7 187	6 868	5 583*	-19
* Cijfer wijkt significant af van het cijfer van het voorgaande jaar. ¹⁾ Werkdagen: maandag tot en met vrijdag exclusief feestdagen.

In ODiN 2020 is 69 procent van alle reguliere reizigerskilometers door inwoners van Noordvleugel van 6 jaar of ouder afgelegd op werkdagen, in ODiN 2019 was dat eveneens 69 procent.

Het totaal aantal reguliere reizigerskilometers gemeten over alle dagen van de week is met ongeveer 9 miljard kilometer in ODiN 2020 significant lager (ruim 31 procent minder) dan in ODiN 2019.

Voor alle afzonderlijke motieven was de afname in 2020 in vergelijking met 2019 significant, met uitzondering van ‘winkelen en boodschappen doen’. Het aantal reguliere reizigerskilometers afgelegd voor het motief 'Zakelijk en beroepsmatig‘ was in 2020 maar de helft van dat in 2019 (-50 procent). Het aantal reizigerskilometers ‘van en naar het werk' nam in 2020 af met 37 procent ten opzichte van 2019. Het aantal afgelegde reizigerskilometers voor onderwijs of cursus volgen' was in 2020 48 procent minder en voor recreatieve doeleinden werden door inwoners van Noordvleugel ruim een kwart minder kilometers overbrugd.

Op werkdagen (tabel 2.6b) is het aantal reizigerskilometers om te gaan winkelen en boodschappen te doen eveneens niet significant gewijzigd in 2020 in vergelijking met een jaar eerder, voor alle andere motieven was de daling wél significant. De afname in kilometers op werkdagen voor alle andere motieven was in grote lijnen vergelijkbaar met de afname op ‘alle dagen’ (tabel 2.6a).

²⁾ Dit is de meest zuivere bepaling. Verplaatsingen kunnen met meerdere vervoerwijzen worden gemaakt, bijvoorbeeld fiets-trein-bus-lopen. In dat geval wordt bij de hier gehanteerde afleiding de afgelegde afstand per rit van al de vier gebruikte vervoerwijzen binnen de hele verplaatsing ook toegekend aan elk van de vier gebruikte vervoerwijzen. ODiN kent daarnaast voor die gevallen een hoofdvervoerwijze toe voor de gehele verplaatsing op basis van de langst afgelegde afstand binnen de verplaatsing. Deze hoofdvervoerwijze speelt echter geen rol bij de toekenning van de hier gepresenteerde afstanden.