Auteur: Jan-Willem Bruggink (CBS), Marieke Hiemstra (RIVM), Pauline Geuijen (RIVM), Saskia van Dorsselaer (Trimbos-instituut)
Dataverzamelingsproces Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor 2014-2021

3. Simulatie van de 2021-strategie op data vanaf 2014

In 2020 hebben we de geoptimaliseerde benaderstrategie van 2021 gesimuleerd op de GE/LSM-k-data van de jaren 2014 tot en met 20195). Er is daarbij dus gedaan alsof in die jaren al de geoptimaliseerde benaderstrategie werd toegepast die pas vanaf 2021 daadwerkelijk is ingevoerd. Hierbij werd de verhouding CAWI-CAPI waarneming, uit het steekproefontwerp van 2021, per doelgroep gesimuleerd. Dit deed het CBS door het responsbestand van een bepaald jaar te pakken en daaruit met bootstrapping responsen te trekken. Deze nieuwe dataset had daarmee dezelfde omvang per doelgroep als in het steekproefontwerp van de GE/LSM-k van 2021. Dit gesimuleerde responsbestand werd vervolgens gewogen en op basis van dit gewogen bestand werden voor 17 kernvariabelen (tabel 3.1) nieuwe cijfers geschat. Dit gehele proces herhaalden we vervolgens 1000 keer en van deze 1000 uitkomsten berekenden we vervolgens het gemiddelde. Hieruit volgde dan per kernvariabele voor ieder jaar een gesimuleerde schatting.

3.1 Overzicht onderzochte kernvariabelen
OnderwerpThemadoelpopulatie
HuisartscontactZorggebruik0 jaar of ouder
TandartscontactZorggebruik0 jaar of ouder
Gebruik niet-voorgeschreven medicijnenGezondheid0 jaar of ouder
Ervaren gezondheidGezondheid0 jaar of ouder
DiabetesGezondheid0 jaar of ouder
Psychische gezondheid (MHI)Gezondheid12 jaar of ouder
Beperkingen (OESO)Gezondheid12 jaar of ouder
Mantelzorg gevenLeefstijl/Gezondheid16 jaar of ouder
(wel eens) RokenLeefstijl18 jaar of ouder
Dagelijks rokenLeefstijl18 jaar of ouder
DrinkenLeefstijl18 jaar of ouder
Overmatig alcoholgebruikLeefstijl18 jaar of ouder
Cannabis afgelopen jaarLeefstijl18 jaar of ouder
Obesitas (BMI ≥ 30)Leefstijl4 jaar of ouder
5 dagen voldoende groenteLeefstijl1 jaar of ouder
Risicovolle seksLeefstijl16 jaar of ouder
Voldoen aan beweegrichtlijnLeefstijl12 jaar of ouder

De analyses werden per jaar gedaan op totaalniveau (alle respondenten uit de doelpopulatie) en voor de volgende deelpopulaties:

  • leeftijd (0 t/m 17, 18 t/m 64, 65 of ouder)
  • geslacht (man, vrouw)
  • migratieachtergrond (NL, westers, niet-westers)
  • inkomen (kwintiel 1 (laag), kwintiel 2 t/m 5).

De simulatieschattingen zijn vervolgens vergeleken met de eerder al gepubliceerde cijfers over de 17 kernvariabelen. De verschillen tussen de gesimuleerde en de gepubliceerde uitkomsten zijn vervolgens getoetst op statistische significantie.

Bij vijf kernvariabelen werden statistisch significante verschillen gevonden op totaalniveau tussen de gesimuleerde en de gepubliceerde cijfers. Die verschillen traden het meest op in de beginjaren van de GE/LSM-k, zie tabel 3.2.

3.2 Overzicht statistisch significante verschillen, in procentpunten, per kernvariabele, op totaalniveau
201420152016201720182019
Gebruik niet-voorgeschreven medicijnen2,21,61,5
Roken1,41,3
Dagelijks roken1,51,21,2
Overmatig alcoholgebruik1,31
Voldoen aan beweegrichtlijn-2,9-2,3-2,3-2,1-1,6

Op totaalniveau werden bij de 12 overige kernvariabelen dus geen statistisch significante verschillen gevonden6).

Dat de meeste en grootste verschillen werden gevonden in de beginjaren van de GE/LSM-k komt doordat de veranderingen in de waarneemstrategie vanaf 2014 stap voor stap hebben plaatsgevonden. De eerdere jaren wijken daardoor het meest af van de per 2021 doorgevoerde geoptimaliseerde doelgroepenwaarneming.

Voor de vijf kernvariabelen waarbij op totaalniveau statistisch significante verschillen werden gevonden in tenminste 1 jaar, worden in het vervolg van deze paragraaf de gesimuleerde cijfers en de gepubliceerde cijfers getoond op totaalniveau, zowel grafisch als in tabelvorm (grafiek 3.3 tot en met tabel 3.12). Dit om inzicht te krijgen in de omvang en richting van de verschillen en het verloop ervan in de tijd. In de bijlage zijn voor elk van de vijf betreffende kernvariabelen de cijfers per deelpopulatie te vinden. Verschillen die vet zijn weergegeven, zijn statistisch significant.

3.3 Gebruik niet-voorgeschreven medicijnen
jaarsimulatie (%)gepubliceerd (%)
201436,438,7
201536,237,6
201636,838,4
201738,740,2
201839,640,1
201939,840,4
202039,8
202142
 

3.4 Gebruik niet-voorgeschreven medicijnen
simulatiegepubliceerdverschil
%%
201436,438,72,2
201536,237,61,4
201636,838,41,6
201738,740,21,5
201839,640,10,5
201939,840,40,6
2020 39,8
2021 42,0

3.5 Roken, 18 jaar of ouder
jaarsimulatie (%)gepubliceerd (%)
201424,325,7
201525,126,3
201622,924,1
20172223,1
201821,822,4
201921,321,7
202020,2
202120,6
Bron: CBS, RIVM, Trimbos-instituut
 

3.6 Roken, 18 jaar of ouder
simulatiegepubliceerdverschil
%%
201424,325,71,4
201525,126,31,2
201622,924,11,3
20172223,11,1
201821,822,40,5
201921,321,70,4
2020 20,2
2021 20,6

3.7 Dagelijks roken, 18 jaar of ouder
jaarsimulatie (%)gepubliceerd (%)
201418,219,7
201518,419,5
201617,418,6
201716,217,2
201815,516
201915,515,9
202014,9
202115,2
Bron: CBS, RIVM, Trimbos-instituut
 

3.8 Dagelijks roken, 18 jaar of ouder
simulatiegepubliceerdverschil
%%
201418,219,71,5
201518,419,51,2
201617,418,61,2
201716,217,21
201815,5160,5
201915,515,90,4
202014,9
202115,2

3.9 Overmatig alcoholgebruik, 18 jaar of ouder
jaarsimulatie (%)gepubliceerd (%)
20148,79,9
20158,59,5
20168,38,8
20178,89,2
201888,2
20198,48,5
20206,9
20217,3
Bron: CBS, RIVM, Trimbos-instituut
 

3.10 Overmatig alcoholgebruik, 18 jaar of ouder
simulatiegepubliceerdverschil
%%
20148,79,91,3
20158,59,51
20168,38,80,5
20178,89,20,4
201888,20,3
20198,48,50,1
20206,9
20217,3

3.11 Voldoen aan beweegrichtlijn, 12 jaar of ouder
jaarsimulatie (%)gepubliceerd (%)
201446,543,6
201545,743,4
201645,343
201747,745,6
201847,246
20195048,4
202051,9
2021
Bron: CBS, RIVM
 

3.12 Voldoen aan beweegrichtlijn, 12 jaar of ouder
simulatiegepubliceerdverschil
%%
201446,543,6-2,9
201545,743,4-2,3
201645,343-2,3
201747,745,6-2,1
201847,246-1,2
20195048,4-1,6
2020 51,9
2021

5) Deze analyses zijn in 2020 uitgevoerd, waardoor het statistiekjaar 2020 niet is meegenomen. Later was het niet mogelijk het statistiekjaar 2020 nog toe te voegen. Dit vanwege de gevolgen van de coronapandemie waardoor er in 2020 veel minder CAPI-waarneming was dan vooraf gepland. Op het afwijkende 2020-databestand kon de voor 2021 beoogde geoptimaliseerde waarneemstrategie niet worden gesimuleerd.
6) Een enkele keer werd bij deze variabelen op deelpopulatieniveau wel een statistisch significant verschil gevonden.