De financiën van Nederlandse huishoudens in 2020

4. Per saldo twee keer zoveel geld op bank- en spaarrekeningen gezet

Uit de vorige paragraaf kwam naar voren dat huishoudens met de extra besparingen in 2020 vooral hun financieel vermogen hebben vergroot. In deze paragraaf wordt bekeken in welk vermogensbestanddeel deze besparingen zijn gestopt. Huishoudens kunnen bijvoorbeeld geld op de spaarrekening zetten, effecten kopen of schulden aflossen.
De financiële transacties geven het saldo van aan- en verkopen, dan wel het saldo van inleg en onttrekkingen weer. Uit figuur 4.1 blijkt dat huishoudens per saldo bijna 42 miljard euro op bank- en spaarrekeningen hebben gezet in 2020. Per inwoner gaat het om 2 390 euro, 1 157 euro meer dan in 2019. Het saldo van aan- en verkopen van andere financiële bezittingen was ook hoger dan een jaar eerder.

4.1 Financiële transacties activa huishoudens, exclusief pensioenaanspraken
 2020 (mld euro)2019 (mld euro)
Bank- en spaarrekeningen (deposito's)41,6921,397
Beursgenoteerde aandelen2,911-1,885
Schuldbewijzen0,002-0,39
Niet-beursgenoteerde aandelen en overige deelnemingen-0,291-5,837
Aandelen in beleggingsfondsen-2,688-2,844
Levensverzekerings- en lijfrenterechten-2,953-3,034
Overige financiële activa6,361-1,125
De overige financiële activa bestaan vooral uit chartaal geld, aanspraken op schadeverzekeraars, verstrekte leningen, vooruitbetalingen en betalingsachterstanden.

De schulden van huishoudens bestaan voor een groot deel uit woninghypotheken. In de nationale rekeningen wordt alleen het saldo van nieuw opgenomen hypotheken en aflossingen geregistreerd. Voor welk bedrag leningen werden opgenomen en voor welk bedrag er werd afgelost is niet bekend. Het saldo van opgenomen en afgeloste hypotheken bedroeg 14,1 miljard euro in 2020. Dit is 5,4 miljard euro hoger dan in 2019.

De toename van het saldo van opnames en aflossingen was daarmee groter dan de toename van de investeringen door huishoudens, die grotendeels uit investeringen in nieuwbouwwoningen bestaan. De snellere groei van de hypotheekschuld kan dus niet alleen worden verklaard door de toename van de investeringen in nieuwbouwwoningen. Dit is een indicatie dat de schulden die kopers van bestaande woningen aangaan sneller zijn gegroeid dan de hypotheekaflossingen. Ook dit kan hebben bijgedragen aan de toename van de inleg op bank- en spaarrekeningen. Verkopers kunnen de overwaarde immers op een bankrekening zetten als ze bijvoorbeeld kleiner gaan wonen of gaan huren.

4.2 Financiële transacties passiva huishoudens
 2020 (mld euro)2019 (mld euro)
Woninghypotheken14,0538,688
Overige financiële passiva5,8433,573
De overige financiële passiva bestaan uit betalingsachterstanden en andere leningen dan woninghypotheken.

Per saldo is de hypotheekschuld in 2020 dus gegroeid, en de groei was ook groter dan in het voorgaande jaar. Ook gemeten als percentage van het bbp nam de hypotheekschuld toe, voor het eerst in acht jaar tijd. Behalve door de stijging van de hypotheekschuld zelf kwam dit ook door de afname van de waarde van het bbp.

4.3 Woninghypotheekschuld huishoudens
 Woninghypotheekschuld (% bbp)
'9556,85440923
'9660,29249184
'9763,59315641
'9869,02496861
'9974,38843844
'0076,70965273
'0178,8290055
'0282,62311504
'0388,50665939
'0491,90777765
'0594,8050675
'0695,83351866
'0796,88130885
'0897,67551816
'09104,948771
'10105,5453255
'11105,6458049
'12106,2407537
'13103,7187549
'14102,3332241
'15100,5615877
'1699,42132064
'1796,70254936
'1893,78917217
'1990,65828075
'2093,72685226

Al met al heeft de toename van de besparingen vooral geleid tot een hogere inleg op bank- en spaarrekeningen. Per inwoner waren de vrije besparingen in 2020 immers 1 925 euro hoger dan in 2019, en de netto inleg op bank- en spaarrekeningen 1 157 euro. Daarnaast was het saldo van aan- en verkopen van andere financiële bezittingen hoger. Hier staat tegenover dat de schulden van huishoudens toenamen.