Flexwerkers en de coronacrisis

Foto Etalage uitzendbureau
© Hollandse Hoogte / Robin Utrecht

De coronacrisis betekende het eind van een lange periode van werkgelegenheidsgroei. De grootste klap viel in het tweede kwartaal van 2020. Daarna herstelde de werkgelegenheid zich sterk. In het tweede kwartaal van 2021 was de werkzame beroepsbevolking 1,7 procent groter dan een jaar eerder. De daling na het tweede kwartaal van 2020 zat voornamelijk bij werknemers met een flexibel arbeidscontract. In het aantal flexibele werknemers zat al wel vanaf begin 2019 een dalende trend.

Werkzame beroepsbevolking naar arbeidsrelatie
   Vaste werknemers (2018-I = 100)Flexibele werknemers (2018-I = 100)Zelfstandigen (2018-I = 100)
2018I100100100
2018II100,9101,7100,7
2018III101,6104,1101,2
2018IV102,7102,7101,0
2019I103,699,6102,1
2019II104,6100,8102,0
2019III105,6101,0101,5
2019IV106,697,4104,2
2020I107,594,3104,9
2020II107,686,7106,0
2020III108,486,8106,3
2020IV108,488,2107,2
2021I108,688,0106,7
2021II109,488,4107,5

De stijging van het aantal werknemers met een vaste baan, die al een tijd lang aan de gang is, ging in 2020 en begin 2021 in een iets lager tempo door. Ook het aantal zelfstandigen steeg, net als in de jaren daarvoor. Zelfstandigen vormden in 2020 ruim 17 procent van de werkzame beroepsbevolking. Drie kwart daarvan zijn zzp’ers. In deze groep zit ook de groei. Het aantal zelfstandigen met personeel fluctueert wat, maar vertoont geen duidelijke trend. Er waren dan wel meer zelfstandigen in 2020, ze maakten echter minder uren. In december werkten ze per week 2,5 uur minder dan een jaar eerder. Ook de werknemers werkten minder, maar bij hen bleef de daling beperkt tot 1 uur. In het eerste kwartaal van 2021 bleef de afname van de werktijd van zelfstandigen beperkt tot 1,3 uur per week.

Onder de ontwikkeling van het aantal flexwerkers gaat een grote dynamiek schuil. Er stromen zowel veel personen in als uit. Het aantal flexibele werknemers dat zonder werk kwam te zitten was vooral in het tweede en het vierde kwartaal van 2020 relatief hoog. In beide kwartalen lag het boven de 10 procent, terwijl het daar in 2019 en ook in het eerste en derde kwartaal van 2020 en in het eerste kwartaal van 2021 ruim onder bleef. De uitstroom uit een vast dienstverband en uit een betrekking als zelfstandige was veel lager, maar wel een fractie hoger dan in 2019.

Werkenden die zonder werk raken, 15 tot 75 jaar
   Vast dienstverband (% van de desbetreffende categorie)Flexibel dienstverband (% van de desbetreffende categorie)Zelfstandig (% van de desbetreffende categorie)
20191e kwartaal1,47,82,2
20192e kwartaal1,36,91,9
20193e kwartaal1,57,81,7
20194e kwartaal1,59,11,3
20201e kwartaal1,58,02,3
20202e kwartaal2,010,22,3
20203e kwartaal1,78,62,1
20204e kwartaal1,510,81,6
20211e kwartaal1,96,91,8

De instroom van niet werkende naar flexibele werknemer was vooral in het tweede kwartaal erg laag. Hierna herstelde de instroom en lage deze op vergelijkbare hoogtes als in de overeenkomstige kwartalen een jaar eerder.

Werkenden die een kwartaal eerder geen werk hadden, naar arbeidspositie, 15 tot 75 jaar
   Vaste arbeidsrelatie (x 1 000)Flexibele arbeidsrelatie (x 1 000)Zelfstandig (x 1 000)
1e kwartaal2620837
2e kwartaal3824132
3e kwartaal3924830
20194e kwartaal3823736
20191e kwartaal3321630
20192e kwartaal2515825
20193e kwartaal3026140
20204e kwartaal4624742
20211e kwartaal2918639

Binnen de werknemers met een flexibele arbeidsrelatie vormen oproep- en invalkrachten met bijna 30 procent de grootste groep. Hiervan waren in het tweede kwartaal bijna 2 procent minder dan een jaar eerder. Van werknemers op tijdelijke contracten met uitzicht op vast, de één na grootste groep, waren er in het eerste kwartaal bijna 3 procent minder dan een jaar eerder. De sterkste teruggang vond plaats onder de vaste werknemers zonder vaste uren. (Ook dit noemen we flexibele werknemers.) Hiervan waren er bijna 7 procent minder dan een jaar eerder.

Werknemers met een flexibele arbeidsrelatie
 2020-II (x 1 000)2021-II (x 1 000)
Werknemer tijdelijk, uitzicht op vast341331
Werknemer tijdelijk >= 1 jaar144159
Werknemer tijdelijk < 1 jaar167172
Oproep/-invalkracht497488
Uitzendkracht200228
Werknemer vast, geen vaste uren120112
Werknemer tijdelijk, geen vaste uren203215