Convenant en certificering, soja

Doelstelling, deelnemers en indicator

De partijen in de sojaketen hadden met het Initiatief voor Duurzame Handel (IDH) afgesproken om een transitie naar het gebruik van verantwoorde soja in Nederland te realiseren. Om dit te bereiken werd de Stichting Ketentransitie Verantwoorde Soja opgericht, een samenwerkingsverband van de diervoederindustrie, zuivel-, vlees- en eiersector, supermarkten en IDH. Het doel van de stichting was om in 2015 het volledige gebruik van sojaproducten voor de productie van vlees, zuivel, eieren en andere voedingsmiddelen in Nederland af te dekken met verantwoord geproduceerde soja.

Om deze overgang mogelijk te maken, hadden de partijen de intentie om elk jaar meer verantwoord geproduceerde sojaproducten (exclusief sojahullen) aan te kopen voor verwerking in de diervoederindustrie: 0,5 miljoen ton in 2012, 1 miljoen ton in 2013 en 1,5 miljoen ton in 2014. In 2015 zou er dan 1,8 miljoen ton aan duurzame sojaproducten (exclusief sojahullen) beschikbaar moeten zijn voor de Nederlandse diervoederindustrie en 80 miljoen kg duurzame sojaolie voor de voedingsmiddelenindustrie.

Door een tekort aan (internationale) marktvraag naar verantwoorde RTRS-soja was de doelstelling niet bereikt, zoals werd vermeld in een kamerbrief van de staatsecretaris van Economische Zaken (Kamerbrief, 2015). De stichting werd in 2015 opgeheven, terwijl de activiteiten met een nieuwe doelstelling zijn voortgezet onder de vlag van Nevedi. De overheid is niet meer betrokken bij het nieuwe Nevedi-convenant. Het gaat nu om een initiatief van de diervoederindustrie (Nevedi, 2014).

In het nieuwe convenant hebben de leden van Nevedi met elkaar afgesproken om vanaf 1 januari 2015 alleen soja in te kopen die voldoet aan minimum duurzaamheidseisen. Voor de soja die een diervoederbedrijf inkoopt zijn er vier verschillende situaties:

1. De Nederlandse retailers zullen via hun inkoopvoorwaarden verantwoorde soja (RTRS of hieraan gelijkwaardig) als standaardeis opnemen voor de inkoop van dierlijke producten.
2. Voor de Nederlandse productie van alle zuivel, dus ook voor de export, dient het diervoeder alleen RTRS- of gelijkwaardig gecertificeerde sojaproducten (inclusief hullen) te bevatten.
3. Voor varkensvlees en pluimveevlees met de certificering SMK (Stichting Milieukeur) zal de vraag naar verantwoorde soja (RTRS of gelijkwaardig) van de slachterijen komen.
4. Voor de overige soja die de Nederlandse diervoederbedrijven inkopen waarvoor nog geen concrete marktvraag naar verantwoorde soja (exclusief hullen) is, gelden de eisen van het Nevedi-convenant. De Nevedi-leden zullen per 1 januari 2016 de FEFAC (European Feed Manufacturers' Federation) Soy Sourcing Guidelines als criteria gaan gebruiken.

Certificering

Verantwoord geproduceerde soja zou volgens de Stichting Ketentransitie Verantwoorde Soja moeten voldoen aan de principes en criteria van de Round Table on Responsible Soy (RTRS) of een hieraan gelijkwaardige standaard. Voor geen enkele standaard is echter gelijkwaardigheid bepaald door een onafhankelijke partij. De RTRS is een internationaal platform waarbinnen sojaproducenten, sojahandel, verwerkende industrie, banken en maatschappelijke organisaties de wereldwijde sojaproductie en -handel verduurzamen. De RTRS heeft niet alleen de duurzaamheidscriteria voor de mondiale sojateelt ontwikkeld, maar is tevens verantwoordelijk voor de accreditatie van certificeringsinstellingen.

Bij de RTRS-certificering bestaan verschillende handelsmodellen om verantwoorde soja in te kopen. Doordat er wereldwijd nog te weinig vraag is naar verantwoorde soja, wordt gecertificeerde soja gemengd met gangbare soja. Een volledige logistieke scheiding zou te hoge meerkosten met zich meebrengen. Voor het inkopen van verantwoorde soja worden daarom de volgende handelsopties gebruikt:

• Area Mass Balance (AMB): de duurzame grondstof is afkomstig van gecertificeerde bronnen uit specifieke gebieden en wordt administratief gevolgd in de keten, maar kan vermengd worden met niet-duurzame grondstof;
• Mass Balance (MB): de duurzame grondstof van gecertificeerde bronnen wordt administratief gevolgd in de keten, maar kan vermengd worden met niet-duurzame grondstof;
• Book & Claim (B&C): binnen een B&C-systeem kunnen eindgebruikers van bepaalde grondstoffen certificaten kopen voor duurzaam geproduceerde grondstoffen. Een certificaat staat dan voor de productie van een ton duurzaam gecertificeerde grondstof.

Bedrijven die onderdeel worden van de handelsketen voor verantwoorde soja moeten zelf ook worden gecertificeerd door een onafhankelijk certificeringsbureau. Bij de Chain of Custody (CoC) certificering wordt gecontroleerd of een bedrijf op een adequate manier bijhoudt hoeveel van het gecertificeerde product is verhandeld.