Bestand bodemgebruik
Het Bestand Bodemgebruik (BBG) is een door het CBS gepubliceerde digitale kaart van Nederland. Deze kaart geeft per gebied het dominante bodemgebruik op maaiveldniveau weer. Daarbij wordt uitgegaan van een lijst met achtendertig bodemgebruikscategorieën (zoals ‘woonterrein’, ‘glastuinbouw’ en ‘bos’) die zijn ingedeeld in negen hoofdgroepen. Bij de meeste categorieën wordt daarbij een ondergrens van 1 hectare aaneengesloten gebied gehanteerd.
Zie ook de productbeschrijving (pdf) voor een gedetailleerde beschrijving van het Bestand Bodemgebruik en de daarin toegepaste classificatie.
Publicaties
Statistieken van het bodemgebruik worden door het CBS gepubliceerd in tabelvorm en als digitale kaarten. De kaarten worden gepubliceerd in de vorm van publicatiebestanden (standopnames van één specifiek peiljaar) en mutatiebestanden (digitale kaarten waarin alle BBG-edities sinds 1996 zijn opgenomen).
Downloaden kaartbestanden bodemgebruik
De meest recente edities van het mutatiebestand, het publicatiebestand en de productbeschrijving kunnen kosteloos gedownload worden van geodata.cbs.nl/files/Bodemgebruik.
Mutatiebestand gebruiken voor meerjarenanalyse
Bij de productie van een nieuwe BBG-editie worden geconstateerde fouten bij eerdere BBG-edities uitsluitend in het nieuwe mutatiebestand gecorrigeerd. De eerder gepubliceerde standopnames worden nooit gecorrigeerd. Daarom worden meerjarenvergelijkingen van het bodemgebruik op basis van meerdere publicatiebestanden (standopnames) nadrukkelijk afgeraden. Voor meerjarenvergelijkingen van het bodemgebruik dient gebruik gemaakt te worden van het meest recente mutatiebestand (of afgeleiden daarvan, zoals de hierna genoemde tabel ‘Gecorrigeerd bodemgebruik’).
Gebiedsindelingen
Op de kaarten van BBG-editie 2017 (BBG2017) zijn door het CBS geen regionale indelingen (zoals gemeentegrenzen of de landsgrens) toegepast. Gebruikers die de digitale bodemgebruikskaarten zelf willen combineren met regionale indelingen kunnen het bestand ‘CBS-gebiedsindelingen’ downloaden van CBS-gebiedsindelingen.
Bestand Bodemgebruik als webservice
Het meest recente BBG-publicatiebestand wordt ook als webservice aangeboden. Deze is te vinden via het Nationaal Georegister (NGR) en de website Publieke Dienstverlening op de Kaart (PDOK) (zoekterm ‘CBS bodemgebruik’). Daar wordt ook een INSPIRE-geharmoniseerde Land Use-versie aangeboden. Het BBG-mutatiebestand wordt niet aangeboden via het NGR of PDOK.
Let op: Niet alle bodemgebruik-gerelateerde datasets bij PDOK zijn afkomstig van het CBS.
Bodemgebruik in tabelvorm
Op CBS StatLine zijn bodemgebruikscijfers in tabelvorm te vinden via Thema’s > Natuur en Milieu > Bodemgebruik, of via Thema's > Nederland regionaal > Ruimtelijke gegevens > Bodemgebruik. Deze tabellen hebben als kenmerk dat ze eenmalig zijn en niet herzien worden bij publicatie van een nieuwe editie van het Bestand Bodemgebruik.
In aanvulling op deze StatLine-tabellen kunnen hieronder ook enkele tabellen worden gedownload die wel grotendeels of volledig op gecorrigeerde cijfers zijn gebaseerd. Deze bestanden kunnen worden gedownload als Excel-bestand en als (gezipped) csv-bestand.
Tabel ‘Gecorrigeerd bodemgebruik’
Sinds 2022 wordt jaarlijks een tabel gepubliceerd met daarin het gecorrigeerde bodemgebruik sinds 1996 gepresenteerd naar de regio-indeling van het lopende kalenderjaar (voor gemeenten, Corop-regio’s, provincies en landsdelen). Omdat deze tabel op gecorrigeerde cijfers en (voor alle BBG-edities) op de regio-indeling van het lopende kalenderjaar is gebaseerd, is deze tabel bij uitstek geschikt voor meerjarenanalyse. Het aangeboden zip-bestand bevat het tabelbestand in Excel 2016-formaat, plus de productbeschrijving in PDF-formaat.
Download hier:
CBS_Gecorrigeerd bodemgebruik 1996-2017 naar regio van het jaar 2022
CBS_Gecorrigeerd bodemgebruik 1996-2017 naar regio van het jaar 2023
Niet beschikbaar voor 2024 en 2025.
Bodemgebruiksrekening
Daarnaast wordt bij de publicatie van een nieuwe BBG-editie ook altijd een ‘bodemgebruiksrekening’ gepubliceerd. De tabellen daarin beschrijven de wijzigingen in het bodemgebruik van Nederland en haar provincies in de vorm van was/wordt-tabellen (uitgaande van het gecorrigeerde bodemgebruik in het nieuwe peiljaar en het voorgaande peiljaar). Eerdere bodemgebruiksrekeningen worden echter niet herzien bij publicatie van een nieuw Bestand Bodemgebruik. Het aangeboden zip-bestand bevat het tabelbestand in Excel 2016-formaat, plus de productbeschrijving in PDF-formaat.
Download hier:
CBS_Bodemgebruiksrekening 2015-2017
Historie
Al sinds eind jaren veertig van de 20e eeuw stelt het CBS periodiek een statistiek van het bodemgebruik van Nederland samen. Vanaf 1989 wordt hierbij gebruik gemaakt van een Geografisch informatiesysteem (GIS). Met ingang van peiljaar 2000 is de digitale kaart van het bodemgebruik daarbij in belangrijke mate geënt op de basisgeometrie van TOP10Vector en vanaf peiljaar 2010 op TOP10NL. Sinds de editie van 2012 is de koppeling met de Top10NL minder hecht. Andere bronnen die bij de productie van het BBG worden gebruikt zijn onder meer luchtfoto’s, TOP25raster, de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG) en het Algemeen Bedrijvenregister (ABR).
Vernieuwing Bestand Bodemgebruik
De methodiek waarmee de meest recente editie van het Bestand Bodemgebruik (BBG2017) is geproduceerd stamt grotendeels uit de periode rond het jaar 2000. Sindsdien is het aantal en de kwaliteit van de beschikbare digitale bronnen (zoals basisregistraties, digitale kaarten en luchtfoto's) echter sterk toegenomen. Bovendien lenen deze bronnen zich door standaardisatie steeds beter voor (semi)geautomatiseerde verwerking.
Daarom werkt het CBS in opdracht van het Ministerie van VRO aan vernieuwing van het Bestand Bodemgebruik. Dit vernieuwde BBG zal qua opzet een voortzetting zijn van het bestaande Bestand Bodemgebruik. De huidige indeling in hoofdgroepen en categorieën blijft grotendeels gehandhaafd. Het grootste verschil zit in de wijze waarop het vernieuwde BBG zal worden geproduceerd. Beschikbare bronnen zullen daarbij zoveel mogelijk geautomatiseerd verwerkt worden.
Waar medewerkers van het CBS voorheen nog alle gebieden in Nederland integraal beoordeelden, wordt dit bij het vernieuwde BBG beperkt tot de beoordeling van complexere situaties waarbij de bronnen elkaar tegenspreken. Hierdoor blijft de kwaliteit van het BBG gewaarborgd, terwijl de publicatiefrequentie kan worden verhoogd.
Naar verwachting zullen in de zomer van 2025 kaarten met het bodemgebruik voor de peiljaren 2020 en 2022 gepubliceerd worden. Afgeleide statistieken worden later in 2025 gepubliceerd.
Hoewel het vernieuwde BBG (NBBG) zoals aangegeven qua opzet een voortzetting is van het bestaande Bestand Bodemgebruik, heeft deze vernieuwing weldegelijk gevolgen voor de onderlinge vergelijkbaarheid van BBG-edities enerzijds en NBBG-edities anderzijds. De grootschalige vernieuwing en automatisering van het productieproces brengt inhoudelijk verandering met zich mee. En daarmee statistische breuk.
Bij de vernieuwing van de methodiek is geprobeerd om (uitgaande van wens en noodzaak om een brongebaseerd Bestand Bodemgebruik te maken) zoveel mogelijk recht te doen aan de statistische continuïteit enerzijds en de mogelijkheden (en onmogelijkheden) van de beschikbare bronnen anderzijds.
Bij de vernieuwing van BBG is er voor gekozen om zoveel mogelijk te blijven aansluiten bij bestaande classificaties en afbakeningen, maar daarbij ook te accepteren dat die statistische breuk onvermijdelijk is. Daarbij wordt in principe wel de hoofdregel gehanteerd, dat de kaart bij geautomatiseerde mutaties en bij 'handmatige' interpretatie niet onnodig gewijzigd wordt.
Bij de publicatie van de NBBG-kaarten (medio 2025) wordt een overzicht van de inhoudelijke veranderingen tussen BBG en NBBG in de bijbehorende productbeschrijving opgenomen.
Verwante statistieken
Behalve het Bestand Bodemgebruik publiceert het CBS ook andere statistieken waarin het ruimtegebruik in Nederland in beeld gebracht wordt. Deze verwante statistieken hanteren soms dezelfde algemene termen als het Bestand Bodemgebruik (zoals de term ‘bos’) maar met afwijkende definities.
Een belangrijke verwante CBS-statistiek wordt gevormd door de natuurlijk kapitaalrekeningen (NKR), die de relatie tussen natuur, economie en menselijke activiteiten in kaart brengen. Een belangrijk onderdeel van deze natuurlijk kapitaalrekeningen is de ecosysteemtypenkaart. Deze kaart zal bij de komst van het vernieuwde Bestand Bodemgebruik een belangrijke bron gaan vormen voor het Bestand Bodemgebruik. Beide statistieken zullen hierdoor beter op elkaar gaan aansluiten.