Aardgas en elektriciteit

Voor aardgas en elektriciteit publiceert het CBS StatLinetabellen met daarin prijzen en prijsindexen. Deze prijzen zijn opgebouwd uit verschillende componenten die kunnen worden opgedeeld in drie hoofdblokken, afhankelijk van de partij die deze kosten in rekening brengt. De eerste component bestaat uit de leveringskosten die in rekening worden gebracht door de energieleverancier. De tweede component bestaat uit de netwerkkosten van de netbeheerders en tot slot verrekent de overheid diverse belastingen en heffingen. De meeste consumenten betalen alle componenten via één energierekening, waarin de energieleverancier ook namens de andere partijen de kosten in rekening brengt.

Leveringskosten van elektriciteit en aardgas

De energieleverancier koopt energie in van een energieproducent. Daarna stelt deze leverancier (aard)gas of elektriciteit aan eindverbruikers beschikbaar tegen prijzen die worden bepaald door vrije vraag en aanbod. Verbruikers mogen zelf de energieleverancier bepalen waarbij ze aangesloten willen worden. De leveringskosten bestaan uit volgende componenten:

  • Vastrecht
    Dit is een vast bedrag dat per maand, kwartaal of jaar in rekening wordt gebracht. Deze kostenpost staat los van de verbruikte energie. Sommige energiebedrijven gebruiken de term administratieve kosten. 
  • Leveringskosten
    Dat zijn de kale variabele kosten van de geleverde hoeveelheid energie, ook wel de marktprijs genoemd. Deze variabele leveringskosten betaalt de consument per eenheid gebruikte energie. Energieleveranciers bepalen de leveringstarieven voor elektriciteit en gas. ACM (Autoriteit Consument & Markt) controleert de tarieven voor kleinverbruikers, en kijkt of ze niet te hoog zijn.

Netwerkkosten van elektriciteit en aardgas

De netbeheerder zorgt ervoor dat elektriciteit of aardgas, die door de leverancier wordt aangeboden, bij de afnemer komt. Hieraan zijn kosten van transport en aansluiting verbonden. Netwerkkosten zijn voornamelijk opgebouwd uit volgende componenten:

  • Transportonafhankelijk tarief (vastrecht)
    Dit is een vast bedrag dat per maand, kwartaal of jaar in rekening wordt gebracht. Deze kostenpost staat los van de verbruikte energie. Sommige energiebedrijven gebruiken de term administratieve kosten. Netbeheerders leveren diensten waarvan de tarieven wettelijk zijn gereguleerd. De ACM bepaalt hoeveel elke netbeheerder voor deze diensten bij consumenten en bedrijven in rekening mag brengen.
  • Transportafhankelijk tarief (capaciteitstarief)
    Een vast bedrag per jaar, gebaseerd op de aansluitcapaciteit.
  • Periodieke aansluitvergoeding
    Een vast bedrag om de aansluiting in stand te houden.
  • Meettarief
    Een vast bedrag per jaar voor het plaatsen, beheren en onderhouden van de energiemeter.

Belastingen en heffingen

De overheid heft diverse belastingen op de gebruikte energie. Deze belastingen en heffingen zijn variabel, waardoor consumenten die meer energieverbruiken ook meer belastingen betalen. Daarnaast geeft overheid een vast bedrag aan energiebelasting per jaar terug en heft de overheid BTW over alle componenten:

  • Energiebelasting:
    Energieverbruik gaat gepaard met uitputting van fossiele brandstoffen, uitstoot van broeikasgassen, verzuring enzovoort. Dit gaf de overheid reden om energiebelasting in te voeren ter stimulering van lager energieverbruik.
  • Opslag Duurzame Energie (ODE): 
    Het geld van de ODE wordt gebruikt om de productie van duurzame energie te stimuleren.
  • Teruggave energiebelasting (heffingskorting); 
    De overheid ziet een deel van het energieverbruik als basisbehoefte. Daarom krijgen consumenten een vast bedrag aan energiebelasting per elektriciteitsaansluiting terug. Dit vaste bedrag kan hoger zijn dan het totaal aan afgedragen energiebelasting. 
  • BTW
    De eindverbruiker wordt belast met belasting toegevoegde waarde op alle gemaakte kosten.

Publicaties met prijzen voor aardgas en elektriciteit

Voor de verschillende prijscomponenten publiceert het CBS de tarieven. Sinds 2020 verschijnt maandelijks op Statline het gemiddelde tarief per prijscomponent van de energierekening voor huishoudens. Deze consumentenprijzen bestaan uit zowel vaste als variabele prijscomponenten, dus in euro’s per kWh elektriciteit, per kubieke meter aardgas of per jaar, zowel inclusief als exclusief btw. De cijfers zijn beschikbaar vanaf januari 2018.

Naast deze tarieven toont de consumentenprijsindex (CPI) het prijsverloop van een pakket goederen en diensten dat een gemiddeld Nederlands huishouden aanschaft. Hieronder valt ook de prijs van energie (elektriciteit, aardgas en stadsverwarming). De prijsontwikkeling hiervan wordt gepubliceerd in de tabel ‘Consumentenprijzen; prijsindex 2015-100’.
 

Daarnaast publiceert het CBS elk halfjaar prijzen van aardgas en elektriciteit voor diverse eindverbruikers. In de StatLinetabel ‘Eindverbruikersprijzen aardgas en elektriciteit’ gaat het om de leverings- en netwerkprijzen per energiesoort in euro’s per m3 voor aardgas en in euro’s per kWh voor elektriciteit, onderverdeeld naar verbruiksklassen. Deze tabel toont, in tegenstelling tot de tabel met maandelijkse componenten van de energierekening voor consumenten, cijfers die de gefactureerde kosten en de geleverde/getransporteerde verbruiken per halfjaar op elkaar delen. De prijzen zijn het gemiddelde van alle waargenomen energiebedrijven. Deze verbruiksklassen zijn door Eurostat gedefinieerd en maken vergelijking met andere Europese landen mogelijk.