Hoe zijn milieu en economie verbonden?

Milieu en economie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Economische groei kan ten koste gaan van het milieu door bijvoorbeeld uitputting van grondstoffen en het verlies aan milieukwaliteit. Grondstoffen als aardolie, aardgas, maar ook biologische hulpbronnen als vis en hout worden aan het milieu onttrokken. Daarnaast brengen productie en consumptie van goederen en diensten verschillende typen milieudruk met zich mee, zoals emissies naar water en lucht.

Aan de andere kant kunnen maatregelen om het milieu te verbeteren nadelig zijn voor de economie - denk aan de stikstofkwestie. Een derde verbinding tussen milieu en economie wordt gevormd door de milieusector - productie en installatie van producten zoals zonnepanelen en elektrische auto’s die kansen bieden voor werkgelegenheid en het bedrijfsleven, en zo weer bijdragen aan de economische groei.

De milieurekeningen

Hoe meten we de schade die de economie toebrengt aan het milieu? Of hoeveel toegevoegde waarde de milieusector bijdraagt aan de economie? Om dit in kaart te kunnen brengen worden de milieurekeningen opgesteld. De milieurekeningen zijn een geïntegreerd statistisch stelsel waarin data over het milieu en over de economie bij elkaar gebracht worden. In dit stelsel wordt informatie over de verschillende domeinen van milieu en economie gerangschikt volgens de classificaties en definities van de nationale rekeningen. Zo geeft het een inzicht in de interactie tussen de economie en het milieu.

In de milieurekeningen zijn bestaande data in samenhang met elkaar geïntegreerd. Door de structuur van het stelsel kan informatie uit verschillende bronnen vergeleken worden om zo tot betere cijfers te komen. Deze kunnen vervolgens gebruikt worden om samenhangende indicatoren en trends te berekenen voor de verschillende vraagstukken waarin milieu en economie samenkomen.
Er zijn twee categorieën milieurekeningen. Ten eerste de fysieke milieurekeningen, uitgedrukt in fysieke termen zoals kilo’s: de waterrekeningen, de energierekeningen, de luchtemissierekeningen, de afvalrekeningen en de materiaalstromen. En ten tweede de monetaire milieurekeningen, uitgedrukt in euro’s: de milieubelastingen, de milieusubsidies, de milieu-uitgaven en de milieusector.

Hoe kunnen de milieurekeningen gebruikt worden?

De milieurekeningen maken het mogelijk de druk van de economie op het milieu te meten en te monitoren. Met informatie over natuurlijke hulpbronnen (bijvoorbeeld water, energie, ecosystemen) en over menselijk handelen (vervuiling, afval, productie en consumptie), kan het geïntegreerde stelsel veel relevante vragen beantwoorden. Welke sectoren stoten de meest broeikasgassen uit? Hoe beïnvloeden consumptie en productie het milieu? Hoe snel groeit de milieusector vergeleken met de rest van de economie? Wat is het effect van beleidsmaatregelen zoals milieubelasting op afval of emissies?

Naast het meten van de huidige stand van zaken, kunnen we met de milieurekeningen ook kijken waar verbeteringen aangebracht kunnen worden. Zo kunnen analyses beleidsmakers helpen in te zien waar ze doeltreffende maatregelen kunnen invoeren.
De integratie met de nationale rekeningen maakt het daarnaast mogelijk indicatoren te laten aansluiten bij duurzame ontwikkeling en groene groei.

Internationaal

De internationale standaard is het System of Environmental-Economic Accounting 2012 – Central Framework (SEEA 2012 CF), opgesteld onder verantwoordelijkheid van de Verenigde Naties in samenwerking met een aantal internationale organisaties. Binnen Europa maakt Eurostat de Europese milieurekeningen door data te verzamelen van de EU- en EVA-lidstaten. De Europese milieurekeningen zijn consistent met SEEA 2012 CF.

Via het Milieurekeningendashboard van Eurostat kunnen de cijfers van de Europese landen met elkaar en het EU-gemiddelde worden vergeleken.