CBS Wereldcafé XI: Afhankelijkheid van kritieke grondstoffen

Het thema van de elfde editie van het CBS Wereldcafé was “De Afhankelijkheid van Kritieke Grondstoffen”. Er werden vragen beantwoord zoals: Wat maakt grondstoffen kritiek? En hoezo staat dit juist nú zo in de belangstelling?

Kritieke grondstoffen zijn natuurlijke metalen en mineralen die belangrijk zijn voor onze economie en maatschappij, maar waarvan we niet zeker weten of ze ook in de toekomst voldoende beschikbaar zijn.

De vraag naar deze kritieke grondstoffen groeit hard. Met name de realisatie van de energietransitie vergt een enorme hoeveelheid kritieke grondstoffen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de grondstoffen (neodymium, praseodymium, boor) die nodig zijn om magneten voor windmolens te produceren, of aan lithium, mangaan en kobalt dat onder andere in de batterijen van elektrische voertuigen verwerkt is.
Kritieke grondstoffen worden echter ook op tal van andere manieren gebruikt. Bijvoorbeeld in je smartphone of laptop. Zo is wederom lithium nodig voor de batterijen, maar is ook de minder bekende grondstof indium onmisbaar voor het maken van het touchscreen.

Het winnen van deze materialen gebeurt nu voornamelijk in een beperkt aantal landen. Zo komt het overgrote deel van de zeldzame aardmetalen uit China, nagenoeg alle kobalt uit de Democratische Republiek Congo en het overgrote deel van alle lithium uit Chili en Australië.

In Nederland zelf zijn de meeste kritieke grondstoffen niet van nature aanwezig. In Europa, echter, zijn wel kritieke grondstoffen aanwezig, met name in de Scandinavische landen. De winning hiervan is echter zeer beperkt en kost veel geld en tijd om op te zetten. Ook via diepzeemijnbouw is het mogelijk om kritieke grondstoffen te winnen, maar ook daar zijn er horden te nemen, zowel juridisch als ecologisch. Dit alles maakt Nederland bijzonder afhankelijk van andere landen voor onze kritieke grondstoffen.

Tijdens dit CBS Wereldcafé zijn inzichten uit lopend onderzoek gepresenteerd door:

• Pascal Ramaekers is onderzoeker bij de Globaliseringsafdeling van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en zal belangrijke bevindingen uit recent gepubliceerd CBS-onderzoek tonen. Kritieke grondstoffen vormen inmiddels het brandpunt van grote wereldproblemen. Er zijn zorgen over leveringszekerheid, prijsstabiliteit, een te grote afhankelijkheid van China, het halen van onze klimaatdoelen en niet-duurzame mijnbouw elders. Welke rol speelt Nederland in de wereldwijde productieketens en hoe afhankelijk zijn we van kritieke grondstoffen (met een focus op China)?
• Elmer Rietveld is senior onderzoeker bij TNO SBA en het Netherlands Material Observatory (in oprichting, onderdeel van TNO). Hij zal een overzicht geven van de recente politieke en technologische ontwikkelingen rond de leveringszekerheid van kritieke grondstoffen. De globale leveringsketens hebben in de 21e eeuw immer sterkere geopolitieke schokken te verduren gekregen. Het is geenszins zeker dat de grootste schokken achter de rug zijn. Om die reden interveniëren OECD landen nu in de vroege delen van hun leveringsketens, nadrukkelijk ook de non-fossiele kant. Twee soorten maatregelen voeren de boventoon: het stimuleren van investeringen in extractie/raffinage van metalen en het vergroten van de beschikbare data/informatie/kennis om risico’s in leveringsketens te beheren.

Voor vragen kun je een e-mail sturen naar internationalisering@cbs.nl. Voel je vrij om dit te delen met andere collega's en geïnteresseerden.