Hoe gebruiken we onze grondstoffen?

© ANP / Robin van Lonkhuijsen

Om weer te geven hoe grondstoffen zich van, naar en binnen de Nederlandse economie bewegen, stelt het CBS jaarlijks de Materiaalmonitor en de materiaalstroomrekeningen samen. De materiaalstroomrekeningen (material flow accounts/MFA) zijn een onderdeel van de milieurekeningen en worden jaarlijks gerapporteerd aan Eurostat. De materiaalstroomrekeningen bevatten gegevens over de binnenlandse winning, de invoer en de uitvoer van materialen. Deze materialen kunnen ruwe grondstoffen, halffabricaten of eindproducten zijn. Er wordt hierbij ook onderscheid gemaakt tussen verschillende typen grondstoffen: biomassa, metalen, mineralen en fossiele energiedragers.

Aandeel grondstoffen uit het buitenland voor directe materiaalinzet
 2014 (%)2022 (%)
Totaal6776
Biomassa5961
Metalen100100
Mineralen6050
Fossiele energiedragers6991

De MFA brengen de materiaalstromen van en naar de Nederlandse economie in beeld en vormen hiermee de basis voor onder andere de Materiaalmonitor, berekeningen van de grondstofvoetafdrukken en allerlei publicaties over de circulaire economie. Uit de gegevens van de materiaalstroomrekeningen kan bijvoorbeeld de directe Nederlandse materiaalconsumptie (winning + import - export) berekend worden, op een manier die consistent is met de definities uit de nationale rekeningen.

Cyclical Material Use Rate (CMUR)
 2014 (%)2016 (%)2018 (%)2020 (%)2022 (%)
Totaal1313131313
Biomassa1818171517
Metaal1211111111
Niet-metaal mineraal2932303132
Fossiel12221

De Materiaalmonitor maakt ook de fysieke materiaalstromen binnen de Nederlandse economie inzichtelijk. Dat wil zeggen, de hoeveelheid materialen in miljarden kilo’s die rondgaan in de Nederlandse economie. Zo geeft de Materiaalmonitor bijvoorbeeld inzicht in hoeveel en welke materialen er door de verschillende bedrijfstakken worden gebruikt en geproduceerd, inclusief gerecycled materiaal en afval, en hoeveel CO2 daarbij wordt uitgestoten. De ontwikkelingen van materiaalstromen door de tijd heen kunnen inzicht geven in de mate waarin de Nederlandse economie zich ontwikkelt naar een circulaire economie. In combinatie met economische gegevens, zoals de gegenereerde toegevoegde waarde per bedrijfstak, kan de Materiaalmonitor worden gebruikt om een idee te krijgen hoe efficiënt we materialen gebruiken.

Directe materiaalinzet in de Nederlandse economie (exclusief wederuitvoer)
 2014 (miljard kilo)2016 (miljard kilo)2018 (miljard kilo)2020 (miljard kilo)2022 (miljard kilo)
Totaal390387385359370
Biomassa5854566061
Metaal689911
Mineraal4437413834
Fossiel7987867377
Uitvoer203201193179187

Om inzichtelijk te maken welke materiaalstromen er rondgaan in de Nederlandse economie wordt elke twee jaar een Sankey-diagram samengesteld.

Materiaalstromen in Nederland, miljard kilo, 2022Biomassa Fossiel Metaal Mineraal Materiaalstromen in Nederland, miljard kilo, 2022 Wederuitvoer 149 Import 415 Export 337 Legenda 88 16 407 171 Afval 60 60 48 Verlies 111 Recycling 53 Voorraden 122BiomassaFossielMetaalMineraalFiguur 1.1 Materiaalstromen in Nederland, miljard kilo, 2022Wederuitvoer149Import415Export337Legenda8816407171Afval606048Verlies111Recycling53Voorraden122
Figuur 1.1 Materiaalstromen in Nederland, miljard kilo, 2022
Van Naar Substantie Hoeveelheid
Wederuitvoer Export Biomassa 32
Metaal 16
Niet-metaal mineralen 8
Fossiele energiedragers 93
Import afval voor recycling Recycling Biomassa 10
Metaal 2
Niet-metaal mineralen 3
Fossiele energiedragers 1
Import Materiaalverwerking Biomassa 57
Metaal 28
Niet-metaal mineralen 27
Fossiele energiedragers 154
Import Wederuitvoer Biomassa 32
Metaal 16
Niet-metaal mineralen 8
Fossiele energiedragers 93
Binnenlandse winning Materiaalverwerking Biomassa 43
Metaal 0
Niet-metaal mineralen 30
Fossiele energiedragers 15
Recycling Materiaalverwerking Biomassa 21
Metaal 3
Niet-metaal mineralen 27
Fossiele energiedragers 2
Materiaalverwerking Energetisch gebruik Biomassa 9
Metaal 0
Niet-metaal mineralen 0
Fossiele energiedragers 51
Energetisch gebruik Verlies Biomassa 9
Metaal 0
Niet-metaal mineralen 0
Fossiele energiedragers 51
Materiaal gebruik Kortcyclisch product Biomassa 47
Metaal 0
Niet-metaal mineralen 0
Fossiele energiedragers 1
Kortcyclisch product Afval Biomassa 9
Metaal 0
Niet-metaal mineralen 0
Fossiele energiedragers 0
Kortcyclisch product Verlies Biomassa 37
Metaal 0
Niet-metaal mineralen 0
Fossiele energiedragers 1
Afval Verlies Biomassa 7
Metaal 1
Niet-metaal mineralen 2
Fossiele energiedragers 2
Afval Recycling Biomassa 11
Metaal 1
Niet-metaal mineralen 24
Fossiele energiedragers 1
Afval Export Biomassa 7
Metaal 2
Niet-metaal mineralen 1
Fossiele energiedragers 1
Materiaalverwerking Export Biomassa 41
Metaal 17
Niet-metaal mineralen 26
Fossiele energiedragers 93
Materiaalverwerking Materiaal gebruik Biomassa 71
Metaal 15
Niet-metaal mineralen 58
Fossiele energiedragers 27
Materiaal gebruik Voorraad Biomassa 24
Metaal 15
Niet-metaal mineralen 58
Fossiele energiedragers 26
Voorraad Afval Biomassa 16
Metaal 4
Niet-metaal mineralen 27
Fossiele energiedragers 4