Wat doet het Centraal Bureau voor de Statistiek?

CBS-collega’s in Heerlen met elkaar in vergadering
© CBS
Het Centraal Bureau voor de Statistiek - afgekort CBS - is voor het merendeel van de Nederlanders een organisatie met een bekende naam. Mensen kennen het CBS vooral vanuit de media als partij die data verzamelt en cijfers publiceert, zo blijkt uit onderzoek. Dataleveranciers, onderzoekers en wetenschappers weten doorgaans goed wat het werk van het CBS inhoudt. De waardering van hen voor wat het CBS doet is groot. Het algemene publiek heeft globaal wel een beeld bij wat het CBS doet, maar diepgaande kennis over de taken en werkwijze ontbreekt vaak. Daarom lichten wij dit in onderstaand artikel graag toe.

Feiten over wat er in de samenleving gebeurt

Het CBS is een overheidsorganisatie met ruim 2000 collega’s en gevestigd in 3 verschillende plaatsen: Den Haag, Heerlen en Bonaire. Het statistiekbureau is in 1899 opgericht en voert jaarlijks ongeveer 600 verschillende onderzoeken uit op allerlei terreinen. Denk bijvoorbeeld aan bevolkingsgroei, inflatie, criminaliteit, import en export, etc. Het CBS stelt op basis van feiten vast wat er op economisch en sociaal gebied in de samenleving gebeurt en doet dat op een geheel onafhankelijke en objectieve wijze. In een samenleving waarin informatie en nepnieuws explosief toenemen, is het vrij kunnen beschikken over betrouwbare en feitelijke cijfers namelijk essentieel. Het CBS is dé onafhankelijke bron voor betrouwbare en maatschappelijk relevante statistische data en informatie. Daarmee krijgt de samenleving waardevolle inzichten om te komen tot weloverwogen en feitelijk onderbouwde besluitvorming. Tevens kunnen aan de hand van deze cijfers maatschappelijke debatten worden gevoerd en kan beleid worden ontwikkeld.

Wat doet het CBS?

De wettelijke taak van het CBS is het maken van statistieken over een groot aantal maatschappelijke onderwerpen en de uitkomsten daarvan openbaar te maken. Daartoe verzamelt het CBS gegevens van personen en bedrijven. Deze verzamelde gegevens worden verwerkt tot statistieken. Voor het verzamelen van deze gegevens maakt het CBS gebruik van verschillende methoden. Personen en bedrijven worden geënquêteerd. Dat gebeurt voornamelijk digitaal, maar soms ook schriftelijk of persoonlijk. De laatste decennia maakt het CBS steeds vaker gebruik van bestaande registraties. Denk bijvoorbeeld aan het bevolkingsregister of de registers van de Kamer van Koophandel. Naast registraties van de overheid is het CBS ook registraties van bedrijven gaan gebruiken, bijvoorbeeld kassascangegevens van supermarkten voor het berekenen van prijsontwikkelingen. Het grote voordeel van het gebruik van registers is dat het CBS personen en bedrijven niet zo vaak meer hoeft te benaderen. Dat verlaagt de enquêtedruk.

CBS-collega’s in Den Haag met elkaar in vergadering
© CBS

Privacybescherming voortdurend hoog op de agenda

Een belangrijk aspect bij het verzamelen van gegevens van personen en bedrijven door het CBS is de bescherming van de privacy van die gegevens. Het statistiekbureau heeft privacybescherming dan ook voortdurend hoog op de agenda staan en laat door externe deskundigen regulier onderzoek verrichten om de verschillende privacymaatregelen te toetsen en eventueel – indien nodig – aan te scherpen. Eén van de maatregelen op het gebied van privacy is dat het CBS de gegevens die het ontvangt direct versleutelt, waardoor individuele gegevens niet meer herkenbaar en herleidbaar zijn. Het CBS publiceert ook nooit herkenbare gegevens en verstrekt ook geen herkenbare gegevens aan externe partijen. Statistisch onderzoek doet het CBS met de versleutelde gegevens. Om de privacy van de gegevens bij het CBS te garanderen gelden er tevens een aantal verordeningen en wetten. Dat zijn de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), de CBS-wet, de Praktijkcode voor Europese Statistieken en de Statistical Law. Ook kent het CBS een eigen gedragscode met strikte privacybepalingen.

Waar zijn de resultaten van CBS-onderzoek te vinden?

Het CBS heeft de wettelijke plicht om alle resultaten van zijn onderzoeken openbaar te maken en voor iedereen op hetzelfde moment ter beschikking te stellen. Dit is vastgelegd in de Praktijkcode voor Europese Statistieken. De publicatiemomenten van statistisch onderzoek zijn opgenomen in een publicatieplanning, die voor iedereen te raadplegen is op de CBS-website. Daar zijn ook nieuwsberichten, achtergrondartikelen, methodebeschrijvingen, tabellen, etc. te vinden. Gebruikers hebben gratis toegang tot al dit materiaal. Het CBS stelt eveneens een historische collectie van statistisch materiaal beschikbaar. Daarvoor is een aparte website in het leven geroepen. Deze website bevat onder andere data over de volkstellingen vanaf 1795–1971, bedrijfstellingen, beroepentellingen en woningtellingen.

Internationale samenwerking

Internationale vergelijkbaarheid van statistieken is in de afgelopen decennia van groot belang gebleken. Daarvoor moeten de statistieken van de verschillende Europese landen – waaronder de cijfers van Nederland – op een eenduidige manier worden gemaakt. De Europese Unie heeft hiervoor richtlijnen opgesteld. Ook participeert het CBS in het Europees Statistisch Systeem. Dat wordt gevormd door Eurostat, het statistiekbureau van de Europese Unie. Verder is het CBS zowel binnen als buiten Europa actief in allerlei internationale overleggen. Daarbij staat samenwerking op diverse terreinen centraal, niet alleen met andere statistische bureaus en overheden maar bijvoorbeeld ook met de Verenigde Naties (VN) en de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO).

Relevante links