CBS brengt actuele economische ontwikkelingen per regio in beeld

/ Auteur: Gerben Stolk
Chemische fabriek, Zuid-Limburg
© Hollandse Hoogte / Flip Franssen
Hoeveel bedrijven hebben zich in de afgelopen periode gevestigd in Noord-Limburg? Welk bedrag investeerden de ondernemingen uit Groot-Amsterdam? Het is allemaal te vinden in het nieuwste dashboard regionaal-economische kengetallen van het CBS: een schatkist vol gegevens en visuele presentaties waar economische beleidsmedewerkers en regionale bestuurders hun voordeel mee kunnen doen.
‘Het dashboard regionaal-economische kengetallen is de ruggengraat van veel documenten die wij maken. Het vormt bijvoorbeeld de hoofdbron voor regionale delen in stukken die mijn departement opstelt voor de leden van de Tweede Kamer. Denk aan de zogeheten Industriebrief uit 2020, waarin onder meer staat hoe de industrie zich ontwikkelde per regio.’ Aan het woord is Sjoerd van Dommelen, senior beleidsmedewerker bij het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK).

Geactualiseerde dashboard

Het is elk jaar een moment waar menigeen naar uitkijkt: de publicatie van het geactualiseerde dashboard regionaal-economische kengetallen. Binnenkort is het weer zover. Statistisch onderzoeker Dennis Dahlmans leidt het project namens CBS. Hij zegt: ‘Je ziet per regio bijvoorbeeld hoeveel bedrijven zich er hebben gevestigd, zijn opgeheven en failliet zijn gegaan. En hoeveel snel groeiende ondernemingen er waren. Ook laat het dashboard zien hoe het gesteld is met de arbeidsmarkt. Je krijgt verder inzage in de investeringen van bedrijven en hoeveel werk ze hebben gemaakt van research en development. Je kunt dit soort informatie ook uitsplitsen en bijvoorbeeld zien hoe de industrie of de bouwnijverheid er voor staan. De informatie is beschikbaar voor de provincies en regio’s in de provincies.’

Samenhang tussen data

Volgens Van Dommelen is vooral de samenhang tussen de data een sterk punt van het dashboard. ‘Eén cijfer zegt niet zoveel. Kijk je bijvoorbeeld alleen naar economische groei in een regio en laat je bevolkingsgroei buiten beeld, dan vertelt de informatie je niet of de overheid er succesvol is geweest om innovaties te stimuleren en bestaande activiteiten slimmer te doen. Dan is de economische groei misschien enkel en alleen te danken aan de bevolkingsgroei. Het dashboard biedt juist een totaaloverzicht.’
Arbeiders aan het werk in een duurzame wasserij
© ANP / ANP

Aantrekkelijk vestigingsklimaat

‘Neem bedrijfsinvesteringen, bijvoorbeeld in betere technologie of uitbreiding van productiecapaciteit’, zegt Dahlmans. ‘Die investeringen zijn een mooie indicator voor de stemming van bedrijven, soms zelfs een voorbode voor economische ontwikkeling. Informatie over investeringen helpt beleidsmakers en bestuurders beslissingen te nemen en ondernemerschap te stimuleren. Ik kan me ook voorstellen dat bedrijven zich laten leiden door het dashboard. Stel, je wilt een tweede vestiging openen. Dan kun je in het dashboard zien welke regio’s een aantrekkelijk vestigingsklimaat hebben en of er genoeg potentiële arbeidskrachten zijn.’

Welvaartsniveau

Van Dommelen is blij met de recente toevoeging van twee soorten informatie aan het dashboard. Het gaat om import- en exportgegevens en data over het midden- en kleinbedrijf (mkb). ‘Nederland heeft een hoger welvaartsniveau dan veel andere Europese landen. Dat danken we in belangrijke mate aan bedrijven die goederen of producten exporteren. Daarom is het belangrijk goed zicht te hebben op de export vanuit een provincie of regio. En wat betreft de informatie over het mkb in het dashboard: de meeste decentrale overheden steken veel energie in het mkb. Ook hier is het dus belangrijk goed op de hoogte te zijn van de stand van zaken in jouw provincie, regio of gemeente.’

Eenvoudig en duidelijk

Uit welke bronnen put het CBS voor het dashboard regionaal-economische kengetallen? Dahlmans: ‘Veel gegevens verzamelt het CBS al, bijvoorbeeld over investeringen van bedrijven en het aantal nieuwe ondernemingen. Een meerwaarde van het dashboard is dat we talloze gegevens combineren in één instrument; het is de neerslag van data die we gedurende een jaar verzamelen. Daar komt bij dat het dashboard de gegevens eenvoudig en duidelijk presenteert, onder andere via plaatjes en landkaartjes met kleuren. Zo zie je bijvoorbeeld snel hoe de handel zich heeft ontwikkeld in Zuidwest-Gelderland.’

Innovatie stimuleren

Sommige gegevens over innovatie zijn afkomstig van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Deze dienst voert subsidieregelingen uit, zoals de mkb-innovatiestimulering Regio en Topsectoren (MIT). Dahlmans: ‘Met deze data wordt duidelijk hoeveel bedrijven in een provincie of regio een subsidie hebben aangevraagd en gebruikt.’ Van Dommelen: ‘Stel, een regio heeft veel innovatieve bedrijven, maar economische beleidsmedewerkers zien via het dashboard dat er weinig gebruik wordt gemaakt van dit soort regelingen. Dan kan er beleidsmatig voor gekozen worden de regelingen nadrukkelijker onder de aandacht te brengen bij ondernemingen in de regio.’

Vernuftige methode

Een bedrijf mag niet herleidbaar zijn via het dashboard. Daarom hanteert het CBS een vernuftige methode die voorziet in geheimhouding en tegelijkertijd de gewenste informatie oplevert. Dahlmans legt uit: ‘Het CBS verricht met online vragenlijsten steekproeven naar bedrijfsinvesteringen op provinciaal niveau. Zo achterhalen we bijvoorbeeld per provincie welk bedrag vervoer- en opslagbedrijven er hebben geïnvesteerd. Om op een gedetailleerder regionaal niveau analyses te kunnen uitvoeren, combineren we deze data met de vennootschapsbelasting die bedrijven hebben betaald. Met een kleine-domein-schattersmodel verdelen we dan de waarden op provincieniveau tussen de onderliggende regio’s. Op die manier krijgen we een goed beeld.’