Regionale Monitor Brede Welvaart: rijker en completer beeld van regio’s

/ Auteur: Miriam van der Sangen
Kind speelt in waterfontein in het centrum van Tilburg
Op 5 december 2022 is de derde versie van de regionale Monitor Brede Welvaart verschenen. In deze CBS-monitor wordt de brede welvaart van gemeenten en provincies in kaart gebracht. Aan de hand van meer dan 40 indicatoren geeft de monitor een breed en divers beeld van de staat en ontwikkeling van de regionale samenleving. Joks Janssen, gespecialiseerd in regionale brede welvaart en duurzame gebiedsontwikkeling, is al jaren een fervent gebruiker van deze monitor. Hij vertelt over het belang ervan voor regionale overheden.

Stand van de samenleving

Sinds 2018 maakt het CBS de Monitor Brede Welvaart (MBW) op landelijk niveau. Brede welvaart wordt internationaal gezien als een meer complete manier om de stand van de samenleving en de kwaliteit van leven in kaart te brengen dan alleen de traditionele indicatoren zoals het bruto binnenlands product (BBP). De MBW verschijnt op Verantwoordingsdag – de derde woensdag van mei – en is onderdeel van het verantwoordingsdebat in de Tweede Kamer. Het kabinet Rutte heeft als doelstelling om de brede welvaart niet alleen landelijk, maar ook regionaal te verbeteren.

Regio Deals

Joks Janssen is Professor of Practice ‘Brede welvaart in de regio’ aan de Tilburg University sinds januari 2021. Tevens is hij werkzaam bij ‘Het PON & Telos’ als senior adviseur-onderzoeker op het terrein van duurzame gebiedsontwikkeling. Hij is ook een van de initiatiefnemers van een nationaal netwerk van overheden en kennisinstituten op het gebied van brede welvaart. ‘Door het Rijk is een aantal jaren geleden het programma van de Regio Deals opgezet. Daarin werken regionale partijen en het Rijk samen om de regionale brede welvaart op allerlei gebieden te vergroten. Je moet dan wel weten hoe het staat met de brede welvaart in de regio en op welke punten verbetering nodig is. De regionale Monitor Brede Welvaart van het CBS is daarbij erg behulpzaam. Die monitor geeft goed zicht in wat er speelt.’
Joks Janssen

Joks Janssen

Rijker, scherper en completer beeld

Janssen noemt een voorbeeld uit zijn eigen praktijk. ‘Neem nu Tilburg. Dat is een oude industriestad met daardoor relatief veel lager opgeleide mensen. Sommigen worstelen met hun gezondheid, inkomen en positie op de arbeidsmarkt. De gemeente wil daar samen met andere partijen nu wat aan doen. Het tegengaan van groeiende ongelijkheid en het bieden van perspectief op bestaanszekerheid en een arbeidsmarkt voor iedereen, vraagt inzicht in de brede welvaart op het niveau van de wijk en de regio. Vanuit ‘Het PON & Telos’ hadden we al bepaalde cijfers hierover, maar de regionale CBS-monitor geeft ons een nog rijker, scherper en completer beeld van de situatie. Bovendien kunnen we aan de hand daarvan nu steden en regio’s met elkaar vergelijken. De monitor biedt zo een gezamenlijk houvast. Voor Tilburg en de regio is het in elk geval een mooi instrument.’

Netwerk van diverse partijen

Dat de regionale monitor een complex bouwwerk is, erkent Janssen. ‘Voor beleidsmedewerkers kan het best ingewikkeld zijn om de monitor goed in te zetten en er is vaak een vertaalslag nodig. Ook daarom proberen we iedereen die met dit onderwerp bezig is bij elkaar te brengen in een netwerk van diverse partijen: overheden, kennisinstituten, departementen, planbureaus, etc. In 2023 start het Nationaal Netwerk Brede Welvaart met een kennis- en leerprogramma. Tijdens fysieke en online bijeenkomsten – waar ook het CBS bij aanwezig is – gaan deelnemers met elkaar leren hoe ze brede welvaart kunnen toepassen in de beleidspraktijk. Monitoring is daarbij een belangrijk thema, bijvoorbeeld als het gaat om het in kaart brengen van de ervaren brede welvaart van mensen zelf. Organisaties die willen aansluiten bij het genoemde netwerk kunnen zich daarvoor aanmelden via onze website: www.netwerkbredewelvaart.nl’

Uitdagende vraagstukken

Janssen noemt de regionale monitor een dynamisch instrument. ‘Een goed hulpmiddel om het gesprek met elkaar te kunnen aangaan, met name als het gaat over het aspect ‘hier en nu’ van de brede welvaart. Maar regio’s willen niet alleen terugkijken, ze willen ook vooruit kijken en weten hoe de keuzes ten aanzien van brede welvaart effect hebben op ‘later’ en regio’s ‘elders’. Dat zijn nog 2 uitdagende vraagstukken, waarop het lastig is grip te krijgen. Het CBS is daar wel mee bezig, maar dat is nog een zoektocht.’ Tot slot noemt Janssen het heel fijn dat het CBS zo heeft ingezet op het thema brede welvaart in de regio’s. ‘Het CBS kan leren van de gemeenten en provincies om de regionale monitor verder te ontwikkelen en andersom. We moeten elkaar op dit punt vooral versterken. Alleen gaan we weliswaar sneller, maar samen komen we pas echt verder op dit thema.’

Relevante links