Woonbase: alle informatie over wonen bij elkaar
Overheidsregisters leveren recente informatie
De woningmarkt ontwikkelt zich de laatste jaren razendsnel. Eind 2017 besloot het CBS, samen met het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK), dat de vragen uit de WoON-enquête niet meer voldoende waren om die ontwikkelingen volledig in kaart te brengen. Jesper van Thor, projectleider van de WoON-innovatie bij het CBS: ‘De WoON-enquête vindt eens in de drie jaar plaats. Een onderzoek op basis van data in overheidsregisters levert recentere informatie op, die bovendien over álle bewoners van Nederland gaat in plaats van over een steekproef. We hebben uitgezocht dat we op basis van registerdata kunnen vaststellen wie waar woont en wie met wie samen woont. Registerdata geven ook specifieke informatie over het aantal woningen, de betaalbaarheid en de energie-aspecten van het wonen. Omdat de informatie gaat over álle inwoners en dus veel omvangrijker is dan de informatie uit een enquête, wordt het ook gemakkelijker om regionale informatie te publiceren op grond van het onderzoek.’Woonbase biedt dubbel perspectief
In de eerste fase van het vernieuwingsproject rond de WoON-enquête is in kaart gebracht waar gebruikers als de ministeries, de planbureaus maar ook commerciële partijen behoefte aan hebben. Corina Huisman, projectleider van de Woonbase bij het CBS: ‘Daaruit bleek dat er meerdere perspectieven nodig zijn om aan de informatiebehoefte te voldoen: het perspectief van personen, van huishoudens én van woningen. De gebruikers willen namelijk weten hoeveel woningen er zijn in Nederland en welke soort, maar bijvoorbeeld ook of mensen een woning kunnen vinden en betalen. Die verschillende perspectieven sluiten niet altijd op elkaar aan als je een tabel maakt op basis van een enquête.’ Van Thor: ‘Dat komt omdat de woningmarkt een heel complexe puzzel is, waarbij veel factoren een rol spelen. De Woonbase maakt het mogelijk om de woningmarkt vanuit verschillende perspectieven te bekijken en op die manier zoveel mogelijk vragen over de woningmarkt te beantwoorden.’Onderzoek en nieuwe StatLine-tabellen
De Woonbase is een set van databestanden. Onderzoekers van bijvoorbeeld universiteiten kunnen via de beveiligde verbinding van remote access – onder strikte voorwaarden – onderzoek doen met microdata. Later worden ook nieuwe StatLine-tabellen ontwikkeld op basis van deze data in de Woonbase en gaat het CBS de data inzetten voor de bestaande StatLine-tabellen over de woningmarkt. De Woonbase is gebaseerd op het woningenregister (BAG) en het personenregister (BRP). In de komende twee jaar worden ook andere registers en de gegevens uit de WoON-enquête toegevoegd. ‘Op dit moment zijn in de Woonbase cijfers uit de periode 2018–2020 te vinden. Later dit jaar worden daar ook cijfers van vóór 2018 aan toegevoegd.Sterk product
Bij het verder ontwikkelen van de Woonbase werken veel verschillende sectoren van het CBS samen, waaronder sectoren met deskundigen op het gebied van vastgoed, energie, demografie en financiën. ‘Die samenwerking zorgt voor een sterk product’, aldus Van Thor. ‘Er is een interne en een externe stuurgroep die ervoor zorgt dat de behoeftes goed zijn afgestemd op de gebruikers van de data. Wij zijn blij met onze kritische meedenkers. De afstemming in een vroeg stadium levert veel op. We gaan ook de gebruikerservaringen actief monitoren en blijven de Woonbase op basis daarvan verder ontwikkelen.’WoON-enquête blijft bestaan
De WoON-enquête blijft bestaan om de gegevens die het CBS uit registers verzamelt aan te vullen. Niet alle informatie is namelijk uit registers te halen. Huisman: ‘Dankzij de enquête weet het CBS ook de meningen, percepties en motivaties van mensen als het gaat om hun woning of hun woonsituatie. Dat is heel belangrijk voor een compleet beeld. Nu de Woonbase er is, kunnen we de WoON-enquête nog gerichter gaan inzetten, afhankelijk van wat er in de maatschappij gebeurt. Bijvoorbeeld door extra informatie in te winnen over studenten of bewoners van een sociale huurwoning. Uiteindelijk is het de bedoeling dat ook dergelijke kwalitatieve informatie een plek krijgt in de Woonbase.’
Steeds rijkere informatie
‘Er wordt vaak gedacht dat huishoudens verhuizen’, geeft Huisman als voorbeeld. ‘Maar dat is lang niet altijd het geval. Het kan ook om een kind gaan dat uit huis gaat, of een echtpaar dat uit elkaar gaat. In de Woonbase kun je dat veel beter in kaart brengen. En je kunt door gegevens op een slimme manier te combineren zien of mensen verhuizen naar een groter of een kleiner huis of naar een duurder of een goedkoper huis. En of dat samenhangt met bijvoorbeeld het krijgen van een kind of een baanwissel. Door het combineren van verschillende bronnen kun je heel veel informatie bloot leggen. In het geval van de Woonbase levert dat consistente cijfers op voor personen, huishoudens en woningen.’Bruikbaar voor beleid
Het project wordt de komende twee jaar samen met het ministerie van BZK verder ontwikkeld. Han Kleefstra, werkzaam bij het ministerie van BZK: ‘Het grote voordeel van deze opzet is dat het veel actuelere gegevens oplevert. Dat is belangrijk want de politiek wil zo dicht mogelijk op de realiteit zitten, zeker nu de druk op de woningmarkt zo groot is. Daarbij zijn betrouwbare, consistente en actuele gegevens essentieel voor de monitoring van beleid. Bovendien maakt de Woonbase het mogelijk om meer regionale cijfers te maken en gaan we in de komende periode onderzoeken in hoeverre het mogelijk is om in te zoomen op deelpopulaties van de bevolking. Het mooie van de Woonbase is dat we deze gelijk kunnen inzetten bij het maken van beleid. We gebruiken de Woonbase bijvoorbeeld voor het monitoren van de programma’s ‘Betaalbaar wonen’, ‘Een thuis voor iedereen’ en ‘Wonen en ouderen’ van de Nationale Woon- en Bouwagenda.’ Kleefstra is blij met de samenwerking met het CBS. ‘Ik merk dat het CBS net als BZK enthousiast en gedreven is om de Woonbase verder te ontwikkelen tot een volwaardig integraal woononderzoek. Dat is goed nieuws voor de toekomstbestendigheid van het onderzoek naar de woningmarkt en de volkshuisvesting.’
Relevante links
- Website - Bouwen en wonen
- Website - Monitor koopwoningmarkt
- Innovatie - Woonbase: Woononderzoek op basis van integrale gegevensbronnen
- Overzicht publicaties - Publicatieoverzicht Bouwen en Wonen
- Privacyregels CBS - Privacy