Marjolijn Jaarsma is als projectleider en eindredacteur nauw betrokken bij de totstandkoming van de publicatie en verzorgde er een presentatie over tijdens de ontmoeting met de minister. Zij schetste de actuele ontwikkelingen die van grote invloed zijn op de internationale handel van Nederland. ‘Denk aan de Brexit, de coronapandemie, de stijgende prijzen en de fiscale veranderingen ten aanzien van geldstromen van multinationals die in Nederland zijn gevestigd. Maar ook de effecten van de inval van Rusland in de Oekraïne begin 2022 hebben we in de publicatie zoveel mogelijk meegenomen.’
Goederen- en dienstenhandel
De publicatie – waar veel economische sectoren van het CBS aan bijgedragen hebben en ook De Nederlandsche Bank – bestaat uit zeven beschrijvende hoofdstukken, geïllustreerd met veel figuren, infographics en tabellen. In deze hoofdstukken worden de belangrijkste trends, cijfers en ontwikkelingen over 2021 gepresenteerd. Waar mogelijk wordt een doorkijk naar 2022 geven. ‘Nederland Handelsland 2022’ heeft ten opzichte van vorig jaar ook een aantal wijzigingen ondergaan. Daniël Herbers, eveneens projectleider en eindredacteur van de publicatie: ‘Zo is er een apart hoofdstuk over de waarde van de goederenhandel in 2021 opgenomen. Ook wordt aandacht besteed aan de ontwikkelingen van de waarde van de dienstenhandel in 2021 en de actoren achter de goederen- en dienstenhandel. Voor het eerst bevat de publicatie een beschrijving van de beroepen die samenhangen met de Nederlandse export van goederen en diensten.’
Brexit
Allerlei internationale ontwikkelingen in 2021en 2022 zijn van grote invloed geweest op de Nederlandse goederen- en dienstenhandel. ‘Denk bijvoorbeeld aan de Brexit. We zien dat sinds 2016– het jaar van het Brexitreferendum – de goederenexport naar het Verenigd Koninkrijk minder hard is gegroeid. Op 1 januari 2021 is een handelsakkoord met het Verenigd Koninkrijk in werking getreden, waardoor de handelsregels zijn gewijzigd. Dat heeft vooral effect gehad op de wederuitvoer van producten vanuit Nederland naar het Verenigd Koninkrijk. Deze handelsstromen gaan in mindere mate via Nederland, maar bijvoorbeeld vaker vanuit Azië rechtstreeks naar het Verenigd Koninkrijk. Daarom is de export in 2021 gedaald’, aldus Jaarsma.
Ook de coronacrisis, die in maart 2020 uitbrak, heeft een grote impact op de Nederlandse economie gehad. ‘Wat we zien is dat 2021 vooral een hersteljaar voor de internationale handel in goederen was. De dienstenhandel – waaronder bijvoorbeeld de uitgaven van buitenlandse reizigers in Nederland en de uitgaven van Nederlandse reizigers in het buitenland vallen – herstelde echter niet zo snel en zakte in 2020 en in een groot deel van 2021 zelfs verder weg. Dit had vooral te maken met de reisbeperkingen en lockdowns. Ook de gewijzigde fiscale regelgeving in Nederland heeft gezorgd voor een afname in bepaalde dienstenstromen. Begin 2022 zie je wel weer een verbetering van de dienstenhandel, maar nog niet tot op het niveau van vóór de coronacrisis.’
Prijzen en inflatie
Mede als gevolg van tekorten, ontregelde waardeketens en een grote vraag naar bepaalde producten na de coronacrisis zijn de prijzen wereldwijd enorm gestegen. Sinds eind 2021 is de inflatie erg hoog. De consumentenprijzen lagen in april 2022 bijna 10 procent hoger dan in 2021. De afzetprijzen van de industrie lagen gemiddeld zelfs 29 procent hoger dan een jaar eerder. Die hoge afzetprijzen stuwen de inflatie voor de consumenten vervolgens weer op. De invoerprijs was dus veel hoger, wat veel industriële producten (zoals in de aardolie-industrie, chemische industrie en voedingsmiddelenindustrie) in de verkoopprijs door berekenden.
Oorlog in de Oekraïne
Een andere belangrijke gebeurtenis met effect op de internationale handel is de oorlog in de Oekraïne. Jaarsma: ‘De Nederlandse goederenexport naar Oekraïne is sinds maart 2022 fors in waarde gedaald. Zo was de exportwaarde naar Oekraïne in maart van dit jaar 84 procent lager dan in dezelfde maand van 2021. De export naar Rusland kromp met 67 procent als gevolg van de sancties. Ook de import vanuit Oekraïne is gedaald. Het betreft dan vooral de import van maïs en zonnebloemolie. De importwaarde vanuit Rusland steeg echter door de oplopende prijzen van minerale brandstoffen zoals aardgas en olie en grondstoffen zoals koper, nikkel en aluminium.’
