Innovatieprijs voor onderzoek naar interventies tijdens eerste coronagolf

/ Auteur: Masja de Ree
Mark Dekker, winnaar van de NPSO-innovatieprijs
© Sjoerd van der Hucht Fotografie
Onlangs vond de vijfde editie van de innovatiedag van het Nederlands Platform voor Survey Onderzoek (NPSO) plaats. Negen jonge onderzoekers presenteerden hun werk waarbij innovatie in de waarneming, verwerking en analyse van survey-onderzoek voorop stond. De NPSO-innovatieprijs werd door Reinoud Stoel, Hoofd van het team Methodologie bij het CBS in Den Haag, uitgereikt aan promovendus Mark Dekker. Hij ontwierp een model om interventies tijdens de eerste coronagolf te evalueren. In april 2022 promoveert hij hier onder andere op aan de Universiteit Utrecht.

Getalenteerde onderzoekers

Het NPSO is een platform dat in 2008 werd opgericht door een aantal survey-specialisten van het CBS, het Sociaal en Cultureel Planbureau en DANS. Zo’n twintig instituten zijn er inmiddels actief. Het doel is kennisuitwisseling tussen jonge getalenteerde onderzoekers van overheden en universiteiten. Een van die getalenteerde onderzoekers is Mark Dekker. Hoe kunnen we geavanceerde databronnen gebruiken om informatie over de verspreiding van corona te krijgen? Die vraag stond centraal in het onderzoek van Dekker – inmiddels werkzaam bij het Planbureau voor de Leefomgeving – en daarmee sleepte hij de Innovatieprijs in de wacht. Dekker en zijn collega-onderzoekers hebben de eerste coronagolf in Nederland heel gedetailleerd nagebootst in een model, waardoor het mogelijk is het effect van verschillende interventies te onderzoeken.

Bewegingen van individuen

Dekker: ‘Het RIVM-model is gebaseerd op groepen – wat gebruikelijk is bij epidemiologisch onderzoek – wij kijken naar bewegingen van individuen. Wij pleiten er in onze publicatie, die binnenkort verschijnt, voor om verschillende modellen te gebruiken bij beslissingen over en de evaluatie van coronamaatregelen. Dan kun je recht doen aan de verschillende aspecten die beïnvloed worden door het beleid zoals bijvoorbeeld gezondheid, bewegingsvrijheid en de kosten van het stilleggen van bepaalde sectoren of activiteiten.’

‘De presentaties waren van hoog niveau en leidden tot levendige discussies en veel vragen’

Effect van maatregelen

Hoe ziet het model van Dekker eruit? ‘We hebben Nederland nagemaakt met een schaal van 1:100. In ons model lopen dus 170 000 ‘agents’ rond, die model staan voor de bevolking.’ Het model wordt onder andere gevoed door demografische gegevens van het CBS en RIVM-data over het aantal contacten van mensen per leeftijdsgroep, gespecialiseerd naar de plaats waar dat contact plaatsvindt, bijvoorbeeld op school, op het werk of thuis. Dit model is geïnitialiseerd met het aantal ziekenhuisopnames aan het begin van de eerste golf. Dekker: ‘Met deze basis kunnen we het effect van verschillende interventies onderzoeken. Wat gebeurt er als de maatregel afstand houden aangepast wordt? Wat gebeurt er als we meer of minder gaan thuiswerken? En welk effect hebben lokale maatregelen? Op die laatste interventie leggen we de nadruk in onze publicatie. Het is namelijk een interessante interventie: hij zorgt ervoor dat het aantal besmettingen in totaliteit wat toeneemt, maar daar staat een grotere vrijheid voor een deel van Nederland tegenover.’

Actueel en geavanceerd

Ondanks het feit dat het symposium vanwege coronamaatregelen online plaatsvond, is CBS-methodoloog en NPSO-voorzitter/organisator Barry Schouten meer dan tevreden. ‘De presentaties waren van hoog niveau en leidden tot levendige discussies en veel vragen. De aanwezigen kozen traditiegetrouw de winnaar uit de genomineerden. Het onderzoek van Dekker eindigde na stemming op een gedeelde eerste plek. Wij hebben als organisatie de knoop doorgehakt. Dit onderzoek is uiterst actueel en geavanceerd. Er is veel onderzocht, in korte tijd.’ Dekker is blij met de prijs: ‘Heel mooi dat mensen positief reageren op ons onderzoek!’

Onderzoekers in de schijnwerpers

De innovatiedag wordt elke twee jaar georganiseerd door de NPSO. Het CBS is één van de organisatoren, omdat het innovatief survey-onderzoek van groot belang vindt. Schouten: ‘Daarnaast willen we deze jonge onderzoekers graag in de schijnwerpers zetten en ze de gelegenheid bieden om hun onderzoek te presenteren. Bovendien willen we als NPSO laten zien wat er gebeurt aan de voorkant van de vernieuwing. PhD-projecten zijn namelijk vaak onderdeel van zeer vernieuwend onderzoek.’

De volgende reguliere NPSO-bijeenkomst is in maart 2022 en gaat over de definitie van belangrijke demografische variabelen, waaronder gender en gezinssamenstelling. Alle presentaties die tijdens de NPSO-innovatiedag zijn gegeven, worden binnenkort gepubliceerd op de website van het NPSO.

Relevante links