Heerlen beloont burgers met digitale munt voor participatie
Innovatieve oplossingen
Het grootschalig onderzoek naar sociale cohesie in Heerlen ging eind 2019 van start. De projectorganisatie bestaat naast de gemeente Heerlen uit de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, het CBS, Brightlands Smart Services Campus, CoTown, Centrumorganisatie HeerlenMijnStad en buurtorganisatie Grasbroek-Musschemig-Schandelen. De Europese Commissie subsidieert het project vanuit het ‘Urban Innovative Actions’-programma. Het onderzoek moet innovatieve oplossingen bieden voor de uitdagingen op sociaal en economisch gebied waar de gemeente Heerlen voor staat. Als het onderzoek slaagt, zal het waarschijnlijk in andere Europese steden met soortgelijke problematieken navolging vinden.Participatie bevorderen
Hans Schmeets, programmamanager bij het CBS en hoogleraar aan de Universiteit Maastricht, vertelt waarom het CBS deelneemt aan dit project: ‘Wij hebben expertise op het gebied van het verzamelen en analyseren van data. Zo is uit een eerdere nul-meting van het CBS gebleken dat Heerlen op verschillende gebieden achter blijft ten opzichte van 50 vergelijkbare steden. Dat hebben we gemeten op basis van 17 kernindicatoren in het onderzoek ‘Sociale samenhang en Welzijn 2012–2019’. Het vertrouwen in elkaar en in de instituties is in Heerlen erg laag. Dat geldt ook voor de participatiegraad, bijvoorbeeld als het gaat om vrijwilligerswerk.’ In de periode mei tot en met september 2020 heeft het CBS opnieuw een onderzoek gedaan naar de sociale cohesie, deze keer onder meer dan 1100 Heerlense respondenten. ‘Door corona was het niet mogelijk de mensen thuis te bezoeken. We hebben daarom de respondenten telefonisch en via internet benaderd. In totaal hebben we 5 verschillende gebieden onderzocht en met elkaar vergeleken. Dan zie je grote verschillen in sociale cohesie en welzijn.’ In juni 2021 verwacht het CBS aan de gemeente Heerlen het volledige onderzoeksrapport te kunnen presenteren.
Waardevolle onderzoeken
De goede samenwerking tussen het CBS en het Urban Data Center (UDC) van de gemeente Heerlen had ook een positieve invloed op dit project. Tim Muller, namens het CBS coördinator van het UDC: ‘We hebben in de afgelopen jaren samen een aantal waardevolle onderzoeken gedaan en geïnventariseerd waar knelpunten zitten. De gemeente Heerlen kampt al jaren met problemen op sociaaleconomisch gebied. Er is bijvoorbeeld sprake van een lage arbeidsparticipatie, sterke bevolkingskrimp en vergrijzing. Dit heeft onder andere gevolgen voor het besteedbare budget van de gemeente. Ondanks die financiële uitdaging streeft de gemeente naar een zo prettig mogelijke woonomgeving. Om die ambitie kracht bij te zetten, is Heerlen een innovatief project gestart met 3 doelen: verbetering van de publieke ruimten, vergroting van de burgerparticipatie en stimulering van de lokale economie. Het CBS draagt hier onder andere aan bij door aan de hand van onderzoek in verschillende fases van het project de meest actuele stand van zaken in kaart te brengen.’Drijvende kracht
Pieter Bonnema is projectleider bij de gemeente Heerlen en de drijvende kracht achter het onderzoek naar sociale cohesie. Het was zijn idee om een platform te ontwikkelen waarbij burgers beloond worden voor hun participatie binnen de gemeente met een digitale munt. Maar voordat op 20 maart jl. de pilot van start kon gaan moesten er wel nog een aantal hobbels genomen worden. ‘We hebben op hoog niveau gesprekken met de Belastingdienst gevoerd, omdat zij zelfs met zeer geringe bedragen aan bijverdiensten van burgers willen dat er btw wordt afgedragen. Dat zou een drempel kunnen zijn om met ons project mee te doen. In de zomer van 2020 konden we echter met de staatssecretaris van het ministerie van Financiën een akkoord bereiken voor vrijstelling van btw voor de burgers die klussen gaan doen. Dat was voor ons een enorme overwinning.’‘Wij stimuleren activiteit, betrokkenheid, contacten, leefbaarheid en de lokale economie met deze pilot’
Technisch, logistiek en juridisch
Maar overeenstemming met de Belastingdienst bereiken was niet het enige dat moest gebeuren. Bonnema: ‘Er moesten ook nog veel zaken op technisch, logistiek en juridisch gebied geregeld worden. Denk aan klusboxen met materiaal voor de mensen die klusjes gaan doen. Ook moet er iemand van de afdeling Stadsbeheer controleren of de klussen goed zijn uitgevoerd. Daarnaast dienen de klussende burgers verzekerd te zijn. Dat hebben we allemaal moeten uitzoeken en dat was veel werk.’ Maar nu dit geregeld is, is Bonnema heel blij dat het project op 20 maart jl. live kon gaan. ‘We beginnen klein en hopen bij succes dat het project uitgebreid kan worden. Het is spannend voor alle betrokkenen, zeker ook voor de ondernemers en burgers.’Creativiteit en vernieuwing
Wethouder Charles Claessens van de gemeente Heerlen is blij met de eerste positieve reacties: ‘Onze stad start als eerste Europese gemeente een pilot met een digitale munt voor klussen door burgers in hun eigen buurt. We stimuleren daardoor activiteit, betrokkenheid, contacten, leefbaarheid en de lokale economie. Dat dit idee in Heerlen is geboren, uitgewerkt en is gestart is niet vreemd. Heerlen staat open voor experimenten en biedt ruimte aan creativiteit en vernieuwing.’ Met de verdiende beloning – heitjes genoemd – betalen de burgers bij de aangesloten Heerlense ondernemers. ‘Een geweldig initiatief’, zegt tot slot een van de lokale ondernemers. ‘Onze klanten betalen met heitjes via de app. Dat is even wennen, maar helemaal van deze tijd.’Relevante links
- Artikel - Innovatief onderzoek naar sociale cohesie in Heerlen
- Artikel - Heerlen aan de slag met gelijke kansen voor elk kind
- Artikel - ‘Alle partijen profiteren van een Urban Data Center’
- Privacyregels CBS - Privacy