Hoogwaardig econometrisch onderzoek met CBS-data
Beleidsinstrumenten evalueren
Als senior beleidsmedewerker van de directie Innovatie & Kennis houdt Piet Donselaar zich bezig met het innovatiebeleid van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Hij onderhoudt in zijn functie de contacten met het CBS over Research & Development (R&D)- en innovatiestatistieken. Ook is hij betrokken bij de evaluatie van de beleidsinstrumenten die het ministerie inzet, zoals het Innovatiekrediet en de fiscale R&D-stimuleringsregeling WBSO. Hij let bij die evaluaties vooral op de methodologische en data-technische aspecten. ‘De onafhankelijke onderzoeksbureaus die de evaluaties in onze opdracht uitvoeren gebruiken hiervoor microdata van het CBS.’
Effecten van subsidies
‘Het is wettelijk verplicht om een beleidsinstrument eens per vijf jaar te beoordelen op doeltreffendheid en doelmatigheid’, vertelt Donselaar. Bij de evaluaties wordt naast de microdata van het CBS gebruikgemaakt van microdata van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Die microdata worden in combinatie ingezet om de effecten van de beleidsinstrumenten op bijvoorbeeld de uitgaven aan R&D en de omzet, werkgelegenheid en productiviteit van bedrijven econometrisch te meten. Donselaar: ‘Zo worden gegevens over toekenningen van subsidies en kredieten van RVO gekoppeld aan het Algemeen Bedrijvenregister van het CBS.’
Prijs
In de evaluatie van het Innovatiekrediet zijn positieve effecten op de R&D-uitgaven, omzet en werkgelegenheid bij bedrijven gevonden. Voor deze evaluatie werden bedrijven die een krediet hebben ontvangen vergeleken met een controlegroep van bedrijven van wie de aanvraag van het Innovatiekrediet is afgewezen en met een bredere controlegroep van niet-deelnemende bedrijven. Donselaar: ‘De evaluatie heeft een prijs gewonnen voor ‘Beste subsidie-evaluatie van 2018’, uitgeschreven door het ministerie van Financiën!’
De voorzieningen voor het gebruik van microdata zijn uitstekend georganiseerd bij het CBS
Grenzen aan mogelijkheden
‘Dankzij de microdata van het CBS kan hoogwaardig econometrisch onderzoek worden verricht’, zegt Donselaar. ‘Maar er zijn ook beperkingen. Zo zijn data van de innovatie-enquête van het CBS vaak niet voldoende bruikbaar, omdat de dekking van met name kleinere bedrijven relatief beperkt is. Vooral de administratieve registers zijn belangrijk, omdat die bepaalde bedrijvenpopulaties volledig afdekken. Het is daarom gunstig dat steeds meer administratieve registers beschikbaar komen in de microdata van het CBS. Wellicht is hier in de toekomst nog vooruitgang te boeken.’ Donselaar wijst erop dat niet alle effecten van beleidsinstrumenten met behulp van econometrisch onderzoek en microdata gemeten kunnen worden. ‘Bij bepaalde variabelen kan het aantal waarnemingen te beperkt zijn. Voor fijnmazige innovatie-aspecten, bijvoorbeeld de snelheid van innovatie, kunnen data ontbreken. Kwalitatief onderzoek, bijvoorbeeld via enquêtes, kan dan een vollediger beeld opleveren. In het onderzoek naar het Innovatiekrediet is dit ook gebeurd.’
Goed georganiseerd
De voorzieningen voor het gebruik van microdata zijn uitstekend georganiseerd bij het CBS, vindt Donselaar: ‘Een deskundig team van de Microdata Services begeleidt onderzoekers. Er is een uitgebreide catalogus van microdatabestanden beschikbaar en het CBS denkt mee met ons. In principe kunnen alle data die het CBS in huis heeft gebruikt worden. De voorwaarden waaronder dat gebeurt, zijn uiteraard streng en het CBS zorgt ervoor dat de geheimhouding van de data gewaarborgd is. Voor onderzoekers is het prettig dat de toegang tot de data via een remote access-voorziening loopt, zodat zij de analyses met de microdata op hun eigen kantoren kunnen uitvoeren.’
CBS onderzoekt toegang tot privacygevoelige data
Het CBS laat onderzoeken of toegang voor externe onderzoekers tot zijn privacygevoelige data nog wel kan op de huidige wijze. De datarevolutie, toenemende zorg over dataspionage en strengere eisen aan privacy en informatieveiligheid roepen de vraag op of de risico’s op onthulling van gegevens van burgers of bedrijven niet te groot worden.