Historische publicaties CBS in online archief

Bereik vergroten

Het CBS is in 1899 opgericht, maar ook voor die tijd werden statistieken gepubliceerd door verschillende ministeries. Henk Laloli, informatiespecialist bij het CBS: ‘Wij willen dat al die papieren statistische publicaties online te vinden zijn.’ Alle statistische publicaties die gemaakt zijn door het CBS worden bewaard. Ze staan in een archief in Kampen en wie wil kan een afspraak maken om ze bij het CBS in te zien. Laloli: ‘Wij zorgen er dan voor dat de documenten naar Den Haag komen, maar dat is natuurlijk niet meer van deze tijd. Een online archief vergroot het bereik enorm en heeft bovendien het voordeel dat de teksten veel gemakkelijker te doorzoeken zijn. Ook als je niet precies weet in welke publicatie iets staat.’

Nationaal geheugen

Het bewaren van historische publicaties is om meerdere redenen van belang, zegt Laloli. ‘Ten eerste is het een juridische verplichting. Alles wat de overheid publiceert, moet bewaard worden. Dat draagt bij aan een transparant beleid: met behulp van het archief kan de overheid aantonen wat er gebeurd en gedaan is en kunnen vragen uit de samenleving beantwoord worden. Daarnaast is er een cultureel-wetenschappelijk belang: het archief maakt deel uit van het geheugen van de samenleving. Vanuit die gedachte is het van belang dat het archief voor zo veel mogelijk mensen toegankelijk is.’

Vergelijkingen maken

‘Statistiek is bij uitstek iets dat bedreven wordt op de langere termijn’, zegt Laloli. ‘Cijfers over één jaar zeggen niet zoveel. Het wordt interessant als je de gevolgen van de crisis in deze eeuw kunt vergelijken met de crisis in de jaren tachtig of dertig van de vorige eeuw. Of neem de bevolkingsstatistieken: daarmee kun je een goed beeld creëren van de ontwikkeling van bijvoorbeeld geboorte, sterfte, huwelijk en echtscheiding in een bepaalde gemeente. Door die gegevens te vergelijken met statistieken over andere onderwerpen, krijg je informatie over de mogelijke oorzaken van die ontwikkeling. De handelsstatistiek toont wat we in Nederland sinds de 19de eeuw aan producten gebruikten en produceerden. Daaruit is ook heel specifieke informatie te halen, bijvoorbeeld over de consumptie van luxeproducten of over de ontwikkeling van de kunsthandel.’

Zuigelingensterfte

De informatie op de historische website van het CBS wordt geraadpleegd door onderzoekers, journalisten en geïnteresseerde leken. Met de informatie uit de juridische statistieken is bijvoorbeeld onderzoek gedaan naar gedwongen adoptie bij ongehuwde of minderjarige vrouwen in Nederland, een fenomeen dat tot in de jaren zeventig voorkwam. Laloli: ‘Een ander voorbeeld is het recente onderzoek naar zuigelingensterfte in katholieke gezinnen. De gegevens over doodsoorzaken in de CBS-statistieken stelden de onderzoeker in staat om verklaringen te formuleren voor de hogere zuigelingensterfte in deze bevolkingsgroep. Daarbij speelde onder andere het taboe op borstvoeding een rol.’
 

4 miljoen pagina’s

Eind jaren negentig is het CBS, samen met de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, begonnen met het digitaliseren van de volkstellingen. Na 2006 kwamen daar publicaties over andere onderwerpen bij. Laloli: ‘We schatten dat we in totaal zeker 4 miljoen pagina’s uit ons papieren archief te digitaliseren hebben. Daarvan zijn er inmiddels iets meer dan 2 miljoen gescand en bijna 1,3 miljoen via het web beschikbaar.’ Het digitaliseren is een behoorlijke klus, die het CBS deels uitbesteedt en deels in samenwerking met andere organisaties uitvoert. Laloli: ‘Na het scannen moeten de documenten met OCR worden omgezet, zodat de teksten en tabellen digitaal doorzoekbaar zijn. Vervolgens vindt een controle en bewerking plaats, die correcte metadata oplevert. Pas daarna kan de informatie online gezet worden.’

Samenwerking Koninklijke Bibliotheek

De nieuwste ontwikkeling is dat het CBS een samenwerking aangaat met de Koninklijke Bibliotheek. ‘Die stelt de eigen collectie digitaal beschikbaar via Delpher, een platform waarop miljoenen gedigitaliseerde teksten uit Nederlandse kranten, boeken en tijdschriften te vinden en doorzoeken zijn. Binnenkort zullen via dit platform ook de historische publicaties van het CBS vindbaar zijn. We hopen ons bereik hiermee verder te vergroten.’