CBS brengt online platforms in kaart
Online platforms
Een online platform fungeert als bemiddelaar tussen een aanbieder en een gebruiker van een product of dienst, legt CBS-onderzoeker Nico Heerschap uit. ‘Op steeds meer gebieden van de samenleving spelen online platforms een rol. Dat kunnen aanbieders en gebruikers zijn van autoritjes, slaapplaatsen, maaltijden, muziek, games of burenhulp, maar ook bedrijven die onderling bijvoorbeeld kennis over innovaties uitwisselen.’ Die online activiteiten kunnen op een breed terrein effect hebben. ‘Zo kunnen ze bijdragen aan bijvoorbeeld grotere keuze- en vergelijkingsmogelijkheden, meer gemak en lagere prijzen voor consumenten. Bedrijven kunnen zich direct profileren, hebben lagere transactiekosten en meer mogelijkheden tot innovatie en samenwerking.’
Objectieve statistische cijfers
Volgens Heerschap brengt de snelle ontwikkeling van dit soort online platforms ook uitdagingen met zich mee. Zo kan eerlijke concurrentie met bestaande bedrijven in gevaar komen. Ook is er zorg over de arbeidspositie van deze diensten op online platforms. ‘Enerzijds sluiten de nieuwe banen aan op de wensen van bepaalde groepen in de samenleving en dragen ze bij aan de verdere flexibilisering van de arbeidsmarkt. Anderzijds kunnen geldende arbeidsvoorwaarden in het geding komen. Er is daarom veel interesse voor dit onderwerp en er wordt regelmatig kwalitatief onderzoek naar gedaan. Maar objectieve statistische cijfers ontbreken nog. We weten niet hoeveel platforms er zijn, hoeveel mensen en bedrijven er gebruik van maken en hoeveel geld daarbij betrokken is. Daar gaat het CBS nu iets aan proberen te doen.’
Stap voor stap
In het afgelopen jaar hebben Heerschap en zijn collega’s zich gebogen over de definities: wat verstaan we precies onder een platform en welke termen horen daarbij? ‘De volgende stap is dat we proberen in kaart te brengen hoeveel platforms er zijn. Dat is geen informatie die we simpelweg uit onze bedrijfsregisters kunnen halen. Platforms kunnen zich onder alle bedrijfstakken bevinden. Is Uber een taxi- of een technologiebedrijf? En Airbnb heeft bijvoorbeeld geen vestiging in Nederland, maar speelt hier wel een rol. Dat maakt het ingewikkeld.’ Het CBS probeert de populatie van platforms dus beter in beeld te krijgen. Beschikbare populaties, die eerder door anderen zijn samengesteld, worden samengevoegd. ‘Deze zijn echter verre van volledig. Daarom zal gekeken worden of het mogelijk is het internet af te zoeken met een zogenoemde webscraper, een programma dat gericht het internet doorzoekt op relevante informatie.’
‘We proberen in kaart te brengen hoeveel online platforms er zijn. Dat is geen informatie die we simpelweg uit onze bedrijfsregisters kunnen halen’
Pilotversie
Parallel aan het samenstellen van een populatie van online platforms bestudeert het CBS de mogelijkheid om onderzoek te doen en via internet meer informatie te verzamelen. Heerschap verwacht dat een pilotversie van de vragenlijst hiervoor voor het eind van het jaar kan worden uitgezet. ‘De vragenlijst zullen we ontwikkelen in samenwerking met onze partners: het ministerie van Economische Zaken (opdrachtgever van het onderzoek naar de platformeconomie), TNO (met wie het CBS samenwerkt op het gebied van de effecten van online activiteiten op de werkgelegenheid), de Europese Unie (die veel behoefte heeft aan informatie over dit onderwerp) en de planbureaus en universiteiten.’
Basis in kaart brengen
Bij online platforms zijn uiteraard niet alleen de platforms zelf maar ook de gebruikers en de aanbieders van de producten en diensten betrokken. Heerschap: ‘Dat maakt het complex, want een enquête onder de platforms zegt niets over de beweegredenen van gebruikers en aanbieders.’ In de toekomst wil het CBS ook over die beweegredenen data verzamelen. ‘Het is belangrijk dat we nu eerst de basis in kaart brengen: de definities vastleggen, een eerste populatie vaststellen en onderzoeken om wat voor soort bedrijven het gaat. Pas als die objectieve gegevens beschikbaar zijn, kunnen we beter onderzoek doen naar de beweegredenen en effecten.’