Democratie gebaat bij open data

Digitale transparantie

Volgens adjunct-directeur Tom Kunzler van Open State Foundation is de democratie gebaat bij digitale transparantie. ‘Het is mooi om te zien hoe onze gebruikers allang niet meer alleen bestaan uit journalisten, actieve burgers en maatschappelijke organisaties. Ook steeds meer ambtenaren maken gebruik van de door Open State Foundation beschikbaar gestelde open data, zowel op gemeente-, provinciaal als op rijksniveau. Zij willen data onderling kunnen vergelijken.’

Controlerende macht

De controlerende macht zoals raads- en statenleden gebruiken deze data ook in toenemende mate. Daarnaast maakt het bedrijfsleven er dankbaar gebruik van. ‘Een Nederlands bouwconcern gaat bijvoorbeeld eerst na of een gemeente voldoende reserves heeft opgebouwd alvorens er te gaan praten over mogelijke infrastructurele projecten’, weet Kunzler. Tot zijn tevredenheid heeft hij de status van Open State Foundation zien veranderen in de loop van de tijd. ‘Toen wij nog opereerden als de actiegroep 'Hack de Overheid' zagen overheden ons als luis in de pels. Vandaag de dag worden we steeds vaker actief benaderd door overheden, die ons vragen om hen te helpen bij het transparanter maken van zaken.’

Intensivering relatie met CBS

Ook de relatie met het CBS is geïntensiveerd. ‘Toen wij in 2013 de zogenoemde Iv3-gegevens van gemeenten bij het CBS opvroegen, werd ons verzoek afgewezen (reactie CBS: om redenen van privacy aard). Deze financiële rapportages moeten lagere overheden zesmaal per jaar bij het CBS aanleveren, in de vorm van gestandaardiseerde Excel-tabellen. Voor ons was de reactie van het CBS aanleiding om, met een beroep op de Wet Openbaarheid van Bestuur, alle gemeenten te verzoeken om deze gegevens rechtstreeks bij ons aan te leveren. Hier gaven toen direct al 200 gemeenten gehoor aan’, aldus Kunzler. ‘Mede dankzij deze openheid besloot het CBS om deze gegevens vanaf oktober 2015 zelf te publiceren in de vorm van open data. Dat was een mooi succes.’

Gezamenlijke ambitie

Volgens Kunzler vinden zijn organisatie en het CBS elkaar steeds vaker in een gezamenlijke ambitie voor betere datastructuren en open data. ‘Ook heeft het CBS tweemaal aan de Accountability Hack meegedaan. Dit is een hackathon die door ons wordt georganiseerd en waar we deelnemers vragen om met behulp van open data de prestaties van de overheid en verantwoording van overheidsuitgaven in kaart te brengen. Deze edities vonden plaats bij de Algemene Rekenkamer en in het Tweede Kamergebouw.’

‘Vandaag de dag worden we steeds vaker actief benaderd door overheden, die ons vragen om hen te helpen bij het transparanter maken van zaken’

Interpretatieverschillen

Een ander onderdeel van de samenwerking met het CBS is volgens Kunzler een pilot, die op dit moment plaatsvindt. ‘Lokale en regionale overheden zijn verplicht om de zogenoemde Iv3 gegevens periodiek bij het CBS aan te leveren, in de vorm van gestandaardiseerde Excel-tabellen. Deze financiële rapportages zijn echter op een hoog aggregatieniveau. Hierdoor kunnen interpretatieverschillen ontstaan. We verzoeken gemeenten daarom de onderliggende, meer gedetailleerde financiële data aan het CBS aan te leveren. Zij zijn dat niet verplicht, maar in het belang van transparantie hebben we ze verzocht dit toch te doen’, aldus Kunzler.

Belangrijke rol voor CBS

Tom Kunzler ziet een belangrijke rol weggelegd voor het CBS als het gaat om het verder standaardiseren en harmoniseren van datasets. Volgens hem is het bij het bewerken van data tot waardevolle informatie belangrijk dat er op een eenduidige manier wordt geregistreerd en gecodeerd. ‘Als elke gemeente op haar eigen manier een overzicht van adressen van stemlokalen publiceert, is het moeilijk om een app te ontwikkelen, die elke Nederlander kan gebruiken om het dichtstbijzijnde stemlokaal te vinden. Een uniforme manier van gegevens vastleggen is dan cruciaal.’ Kunzler is in dit opzicht dan ook blij met de unieke gemeentecodes, die het CBS hanteert. ‘Die harmonisatie kan echter nog veel verder worden doorgevoerd. Het CBS verkeert in een goede positie om dit proces verder te faciliteren.’