CBS continu op zoek naar nieuwe databronnen

Onafhankelijk werkprogramma

Europese wetgeving en de CBS-wet borgen dat het CBS zijn wettelijke taak om officiële statistieken te maken onafhankelijk kan uitvoeren. In aanvulling op de nationaal en Europees wettelijk verplichte statistieken bepaalt het CBS binnen het beschikbare budget welke statistieken het maakt. Het kijkt hiervoor naar het maatschappelijk algemeen belang van statistieken en de behoeften van met name overheidsorganisaties bij de uitvoering van hun taken. Vervolgens brengt het CBS een prioritering aan, die wordt vastgelegd in een meerjarenprogramma en uitgewerkt in werkprogramma’s. Het meerjarenprogramma bestrijkt een periode van vijf jaar en is voor de periode 2019-2023 recent vastgesteld en goedgekeurd. Indien tussentijds nieuwe behoeften worden geconstateerd kan het CBS zijn werkprogramma hierop aanpassen.

Maatschappelijke vraagstukken

Uit een inventarisatie onder gebruikers - met name overheidsorganisaties - blijkt dat de behoefte aan kwalitatief hoogwaardige statistische informatie blijft toenemen. Maatschappelijke opgaven kennen een landelijke, regionale en lokale component. Steeds vaker werken de verschillende overheidslagen met elkaar samen om zo goed mogelijke antwoorden te vinden op maatschappelijke vraagstukken. Daarbij gaat de vraag met name over wie welke taak het beste kan oppakken c.q. uitvoeren om deze vraagstukken van antwoorden te voorzien, gebaseerd op feiten. Het kunnen beschikken over betrouwbare statistiek is daarbij cruciaal. Het bovenstaande betekent dat statistische gegevens niet alleen op landelijk, maar ook op regionaal en lokaal niveau nodig zijn.

Regionale en lokale statistieken

Door decentrale overheden zelf wordt nadrukkelijk om meer relevante statistische informatie gevraagd voor het opstellen, uitvoeren en evalueren van beleid. Dit hangt onder andere samen met landelijk overheidsbeleid om taken en bevoegdheden te decentraliseren, verdergaande verstedelijking, de ontwikkeling van steden naar smart cities en het monitoren van de door de Verenigde Naties geformuleerde Sustainable Development Goals. Deze toenemende aandacht voor regionale en lokale statistieken wordt ook in Europees verband gesignaleerd. Het CBS heeft de wettelijke taak om in deze behoeften van de overheid te voorzien en daarmee goede democratische besluitvorming, beleidsontwikkeling en controle op basis van betrouwbare cijfers mogelijk te maken. Dat doet het CBS altijd in nauw overleg met de betreffende (overheids)partners, waardoor zoveel mogelijk aansluiting op de vraag plaatsvindt en de toepasbaarheid van de statistische informatie wordt vergroot. Deze veranderende behoeften verlangen van het CBS dat het zijn statistieken verder ontwikkelt, zowel ten aanzien van de toegepaste methoden als van de gebruikte databronnen. Daarbij zet het zijn innovatiestrategie in. Die is gericht op samenwerking, zowel in de vorm van open innovatie met publieke en private partijen als in de vorm van samenwerking met eindgebruikers. Het CBS gaat daarom nog meer dan voorheen op zoek naar samenwerkingsvormen, onder andere met overheden, academische kennisinstellingen en bedrijven. Strategische samenwerking met derden leidt tot een bijdrage aan elkaars doelen. In deze samenwerking vergroten het CBS en de betrokken partijen hun slagkracht. Door samenwerking opent het CBS de toegang tot extra data, infrastructuren en kennis.

Nieuwe databronnen

Aanvankelijk kwamen de statistieken van het CBS tot stand door het ondervragen van personen en bedrijven aan de hand van papieren enquêtes. Vanaf het midden van de jaren negentig is het CBS – waar mogelijk – overgestapt van steekproefgewijze enquêtering op het verzamelen van data uit administratieve bronnen van andere overheidsorganisaties. Het gebruik van dit soort databronnen heeft voor het CBS goede resultaten opgeleverd. Er is veel geld bespaard bij het maken van statistieken, de mate van detail van de cijfers is vergroot, de snelheid waarmee informatie beschikbaar komt is toegenomen en de kwaliteit van de data én van de statistiek is verbeterd. Om zijn wettelijke taak goed te kunnen uitvoeren is het CBS continu op zoek naar nieuwe bronnen, mogelijkheden om zijn statistieken te verbeteren en nóg meer in te spelen op de behoeften van overheid en samenleving. Hierbij werkt het CBS ook met private ondernemingen samen, bijvoorbeeld wanneer private producten of diensten een aanvulling vormen op de officiële statistiek van het CBS. Door een veelheid van maatschappelijke ontwikkelingen, waarbij digitale gegevensstromen en de interneteconomie een alsmaar belangrijkere rol spelen, zijn de traditionele databronnen die het CBS gebruikt namelijk steeds minder toereikend om aan de wettelijke taak te kunnen blijven voldoen. Daarnaast wordt een evenwichtige, onafhankelijke informatievoorziening beter gewaarborgd wanneer het CBS kan beschikken over álle relevante bronnen, dus ook over die gegevens die nu nog exclusief in handen zijn van private partijen. Het CBS streeft er om die redenen naar steeds nieuwe bronnen aan te boren en deze te verwerken tot statistiek.

Om zijn wettelijke taak goed te kunnen uitvoeren, is het CBS continu op zoek naar nieuwe bronnen

Sensordata omzetten naar statistiek

In een tijdperk waarin technologie het mogelijk maakt om in vrijwel elk elektronisch apparaat een sensor te plaatsen, neemt de informatie over de gegenereerde data van de sensoren met de dag toe. Ook het CBS gaat in de komende jaren die nieuwe bron meer gebruiken. Een belangrijke stap in die richting werd een aantal jaren geleden door het CBS al gezet door het gebruik van scannerdata. Dat zijn de gegevens van prijzen en hoeveelheden verkochte producten in winkels die het CBS gebruikt voor het maken van de Consumenten Prijs Index (CPI). Daardoor is de kwaliteit van de CPI verbeterd en het aantal prijswaarnemingen, die voorheen door enquêteurs van het CBS werden uitgevoerd, met 90 procent afgenomen. Een andere officiële CBS-statistiek die op basis van sensordata tot stand is gekomen, is de statistiek van de verkeersintensiteiten. Die is gebaseerd op alle tellingen van voertuigen die gedurende de periode 2011-2014 per minuut door ruim 20.000 verkeerslussen op de Nederlandse Rijkswegen zijn verzameld. De registratie van die voertuigen vindt onder andere plaats met detectielussen in de weg. De enorme bulk aan data met een omvang van 80 terabyte is door het CBS teruggebracht tot een bewerkbaar bestand en verwerkt tot statistiek. Het CBS onderzoekt de verdere mogelijkheden van sensordata voor officiële statistieken.

Wilt u samenwerken met het CBS?
Het CBS verricht feitelijk, onafhankelijk en objectief onderzoek. Het doet geen prognoses en brengt ook geen beleidsadviezen uit. Het publiceert zijn resultaten als open data, die voor iedereen beschikbaar zijn. Daarbij voldoet het ten aanzien van privacy en gegevensbescherming aan de hoogste standaarden op nationaal en internationaal niveau. Het CBS zoekt nadrukkelijk de samenwerking met overheidsinstanties, academische kennisinstellingen en het bedrijfsleven. Wilt u samenwerken met het CBS? Neem dan voor nadere informatie contact op met: samenwerken@cbs.nl