Monitor Brede Welvaart: breder beeld van welvaartsgroei

Hoe meten we welvaart? Tot nu toe gebeurt dat vooral met de cijfers van het BBP, die vooral iets zeggen over de economische groei. Maar welvaart is meer dan economische groei. Gezondheid, schone lucht en vertrouwen in de overheid zijn bijvoorbeeld belangrijke welvaartsindicatoren. De Monitor Brede Welvaart meet ook deze indicatoren. Daarmee geeft het een breder beeld van de welvaartsgroei.

Ander kompas

‘Internationaal heerst steeds meer het gevoel dat we voor het meten van welvaart op een ander kompas moeten varen’, vertelt Smits. ‘Dat gevoel ontstond aan het eind van de jaren zestig. Denk aan de Club van Rome, die in 1972 het rapport “Grenzen aan de groei” uitbracht. Maar ook aan het Brundtland-rapport “Our Common Future” uit 1987. Het besef dat het meten van welvaart anders moet, groeide in de loop der jaren steeds meer.’ Het kantelpunt werd bereikt in 2008, analyseert Smits. ‘Er was sprake van een klimaatcrisis en een economische crisis. Het gevoel dat we welvaart anders moesten meten, beklijfde. Het besef dat economische groei en welvaartsgroei geen synoniemen zijn, werd sterker. Iedereen zag bijvoorbeeld dat Chinese steden weliswaar economisch groeiden, maar steeds onleefbaarder werden.’

Gezaghebbend instrument

In Nederland onderzocht de door de Tweede Kamer ingestelde Commissie Breed Welvaartsbegrip in 2015 óf en zo ja hóe er naast het BBP breder naar welvaart moest worden gekeken. In haar rapport “Welvaart in kaart” concludeerde de commissie dat er behoefte is aan één gezaghebbend instrument om de grote hoeveelheid informatie over brede welvaart duidelijk en kernachtig te presenteren. Die conclusie leidde in 2017 tot de opdracht van de regering aan het CBS om de Monitor Brede Welvaart te maken. Hiervoor werd de bestaande CBS-publicatie Monitor Duurzaam Nederland omgevormd.

‘De Monitor Brede Welvaart is een overzichtelijk instrument voor het politiek-maatschappelijke debat’

Dashboards

De Monitor Brede Welvaart bevat drie dashboards, legt Smits uit. ‘Bij het in kaart brengen van brede welvaart gaat het niet alleen om ‘hier en nu’, maar ook om de gevolgen van ons handelen voor de rest van de wereld en voor die van toekomstige generaties. Het eerste dashboard kwantificeert hoe onze brede welvaart toe- of afneemt, afhankelijk van de economische groei. In het tweede onderzoeken we de gevolgen van onze welvaart voor vitale grondstoffen en bronnen in de toekomst. In het laatste stellen we vast welk effect ons welvaartsstreven heeft op de derde wereld.’ De drie dimensies worden met behulp van honderd indicatoren en met pakkende visualisaties in beeld gebracht.

Internationale erkenning

Het Nederlandse model krijgt internationaal veel erkenning. Inmiddels hebben 65 buitenlandse statistische bureaus zich achter dit model geschaard. Zo wordt het mogelijk om in de toekomst brede welvaartsontwikkeling van landen met elkaar te vergelijken. ‘We zijn als CBS natuurlijk blij met die erkenning en trots op onze internationale koppositie’, zegt Smits, ‘maar uiteindelijk moeten landen de monitor nog wel daadwerkelijk in de praktijk gaan gebruiken. Het is in elk geval mooi dat de Monitor Brede Welvaart in Nederland voor de beleidspraktijk wordt gebruikt.’ Dat is ook noodzakelijk, benadrukt hij. ‘De Monitor Brede Welvaart geeft niet alleen aan hoe het gaat met onze samenleving, het is ook een overzichtelijk instrument voor het politiek-maatschappelijke debat. De monitor legt verbindingen en voorkomt versplinterde debatten.’