Hoe ziet de toekomst van de landbouw er uit?

Zo’n 300 melkvee- en varkenshouders, akkerbouwers en vertegenwoordigers uit alle geledingen van de agrarische sector zijn op donderdag 30 november jl. naar de Landgoederij in Bunnik gekomen voor het eerste Nationaal Economisch Landbouwcongres. Presentator en opiniemaker Jort Kelder bracht de stemming er goed in. ‘De Nederlandse landbouw is de beste van de wereld en er mag ook wel eens wat aardigs over jullie gezegd worden.’

Afvlakking schaalvergroting

De toekomst van de landbouw stond centraal tijdens het congres. Welke kant gaat het op met de agrarische sector? Wordt het een verdere groei van de productie, die gepaard gaat met een toenemende schaalvergroting? Of gaat het in de richting van verduurzaming, vergroening en biologische landbouw? Wat betekent dat voor individuele boeren en hun bedrijfsvoering? Cor Pierik schetste aan de hand van de meest actuele CBS-cijfers een beeld van een afvlakkende schaalvergroting. Alleen in de varkenshouderij neemt de schaalvergroting toe, in de melkveesector komt het aantal koeien per bedrijf juist weer onder de honderd uit. Verder stijgt het aantal biologische boeren in één jaar van 1400 naar 1650.

Biologisch ‘beuren’

‘Wordt er hier nog een beetje biologisch gebeurd,’ vroeg Kelder aan de deelnemers. ‘Of is biologisch beuren zakelijke zelfmoord? Hoeveel biologische beuren zitten er eigenlijk in de zaal? Of denken er over om biologisch te gaan beuren?’ Uiteindelijk stak één deelnemer zijn hand op. Toch hield het thema ‘verduurzaming’ en ‘vergroening’ alle aanwezigen bezig. ‘We moeten af van die 1,1 miljoen zeugen, dat moeten er minder worden,’ riep een betrokkene tijdens de workshop over de varkenshouderij. ‘We zijn te veel geconcentreerd op productie, daar moeten we vanaf. Maar dan moet ik niet gestraft worden door de zuivelproducent die vindt dat ik niet efficiënt genoeg werk’, gaf een melkveehouder tijdens de plenaire discussie aan.

Agrarisch landschapsbeheer

Trienke Elshof, veehouder in het Friese Oldetrijne en voorzitter van LTO Noord, was één van de deelnemers aan het discussiepanel. Zij vond dat de overheid verduurzaming van de sector moet stimuleren. ‘Wat mij opvalt in de cijfers van het CBS is dat de verbreding in de landbouw lijkt af te nemen. Dat vind ik niet zo verwonderlijk. Een groot deel van de neveninkomsten van boeren kwam uit agrarisch natuurbeheer. Daar kon tot voor kort iedere boer aan meedoen, nu is het geconcentreerd en voorbehouden aan een beperkt aantal gebieden.’ Elshof had er zelf ook mee te maken. ‘We hebben 12 jaar aan agrarisch natuurbeheer gedaan, maar op het land dat we jarenlang gebruikten voor extensieve landbouw staan nu de aardappelen. Er zijn prikkels nodig om verduurzaming in je bedrijfsvoering toe te passen. De overheid kan verduurzaming door belastingmaatregelen of subsidies aantrekkelijk maken. Als je niets doet moet je ook niet denken dat boeren er zelf voor kiezen om land extensief te gaan bewerken. ’

‘De boeren steken elk jaar heel veel tijd in het invullen van de Landbouwtelling. Dan is het ook belangrijk als CBS om te laten zien wat de maatschappelijke relevantie is van die cijfers’ 

Geen grijze hoofden

Hoofdredacteur Esther de Snoo van Boerenbusiness kijkt met groot enthousiasme terug op het congres en de samenwerking met het CBS. ‘Wat ik het allerleukste vond, was het publiek dat op dit evenement afkwam. Op veel bijeenkomsten in de sector zie je vooral grijze hoofden, maar op dit congres waren vooral jonge boeren en boerinnen te zien. Ik ben blij dat we ze naar dit evenement hebben kunnen trekken.’ De Snoo vindt dat het evenement echt wat toevoegt aan wat er verder in de sector georganiseerd wordt. ‘Dit landbouwevenement heeft een bedrijfseconomische insteek. Dat maakt het bijzonder. Rode draad van het programma is hoe kan een boer een redelijke prijs krijgen voor zijn product en tegelijkertijd een bijdrage leveren aan de verduurzaming.’ De Snoo is ook blij met de samenwerking met het CBS. ‘Fantastisch dat we de cijfers hier hadden en direct de toelichting van Cor Pierik erbij!’

Landbouwtelling

Ook Cor Pierik kijkt met grote tevredenheid terug op het congres. ‘Het is een verrijking om naast de reguliere publicatie van tabellen en nieuwsberichten de cijfers van de landbouwtelling voor een groot publiek te presenteren. Je kunt meteen de relevantie van de uitkomsten aangeven.’ Volgens Pierik is het belangrijk dat het CBS op een laagdrempelige manier contact zoekt met de boeren. ‘Je merkt het hier ook, die landbouwtelling is voor de boeren echt belangrijk. Het is een omvangrijke enquête. Ze steken er ieder jaar heel veel tijd in. Dan is het ook belangrijk als CBS om te laten zien wat de maatschappelijke relevantie is van die cijfers. En dat ze zich als ondernemer aan de uitkomsten kunnen spiegelen. Dat moeten ze ook, want ze moeten weten waar ze staan om de eigen bedrijfsstrategie uit te kunnen stippelen.’