‘Duurzaamheidsbeleid moet coherent en meetbaar zijn’

Transitie

Het zijn uitdagende tijden voor Partos, de belangenbehartiger van ruim 100 maatschappelijke ontwikkelingsorganisaties. De sector zit middenin een transitie en hulporganisaties moeten zich aanpassen aan de veranderende omstandigheden. ‘Er zijn andere spelers – ook bedrijven zijn actief in dit domein – en we hebben te maken met een terugtredende overheid’, schetst Romijn, die zijn loopbaan begon als campagneleider en woordvoerder bij Greenpeace. ‘Daarnaast wordt de ruimte steeds kleiner, zowel juridisch als financieel, en worden we geconfronteerd met politieke stigmatisering. Veel overheden zien maatschappelijke ontwikkelingsorganisaties als een sta-in-de-weg en beschikken over wetgeving om van ze af te komen. Rusland bijvoorbeeld heeft wetgeving die het mogelijk maakt om een organisatie te verbieden zodra het iets doet dat de regering niet bevalt. En in Kenia is het verboden om geld te ontvangen van maatschappelijke ontwikkelingsorganisaties, omdat dat wordt beschouwd als buitenlandse inmenging.’

Nieuwe ideeën

Partos probeert de nieuwe trends en ontwikkelingen in de sector te duiden en samen met de leden nieuwe ideeën te genereren. Romijn geeft een voorbeeld. ‘In veel landen is voorlichting over aids en seksualiteit aan kinderen verboden. Dat betekent dat je niet met voorlichtingsmateriaal kunt aankomen. In Kenia wist een organisatie daar onderuit te komen door het onderwerp aan te kaarten in de vorm van een Harry Potterachtig stripboek.’

Uitsluiting

Partos is één van de ondertekenaars van het SDG-Charter, dat aan het eind van de conferentie ‘Transform your world’ op 8 december 2016 werd gepresenteerd. Doel van het Charter is om in Nederland zoveel mogelijk bij te dragen aan het bereiken van de duurzaamheidsdoelstellingen die alle landen van de VN hebben opgesteld voor de periode 2015-2030. Hoe probeert Partos zelf vorm te geven aan het bereiken van die doelstellingen? Romijn: ‘We zijn actief op een aantal terreinen. Laten we kijken naar de ondertitel van de SDGs. Die luidt: ‘Leave no one behind’. Wij richten ons op mensen die worden uitgesloten en willen hen een stem geven. Dat uitsluiten van mensen gebeurt op allerlei manieren. Onmacht en armoede kunnen oorzaken zijn, maar ook machtsmechanismen of eenzaamheid. Wij hebben geïnventariseerd wat de mechanismen zijn van die uitsluiting en ook gekeken naar voorbeelden die dit kunnen doorbreken. Hoe kunnen we mensen een stem en zelfvertrouwen geven zodat ze beter kunnen participeren? Daaruit is het overheidssubsidieprogramma ‘Voice’ voortgekomen.’

‘Er komen steeds meer ideeën over belastingherziening’

Kantelpunt

Zo’n subsidieprogramma is een mooi voorbeeld van duurzaam beleid en hoe Nederland probeert bij te dragen aan het bereiken van de SDGs, maar het staat volgens Romijn te veel op zichzelf. Incoherent beleid dwarsboomt het bereiken van de doelstellingen, stelt hij. En dat geldt niet alleen voor Nederland. Het speelt mondiaal, maar Romijn sombert niet. Hij constateert een toenemende steun voor hervorming onder deskundigen, bedrijven en politiek. ‘De kansen zijn er. Er komen steeds meer ideeën over belastingherziening. En zo’n herziening kan ontzettend veel teweeg brengen in de strijd tegen de kloof tussen arm en rijk en de groeiende ongelijkheid.’ Opgetogen: ‘We naderen het kantelpunt, al weten we niet nog niet wanneer we dat bereiken. Maar we zorgen ervoor dat het er komt.’

Nederlandse footprint

In 2015 heeft Partos in een rapport het Nederlandse beleid langs de lat van de SDGs gelegd: waar gaat het goed en waar liggen de negatieve effecten? De eerste verkenning ‘Meten van SDGs: een eerste beeld voor Nederland’, die CBS in november 2016 presenteerde trok dan ook de speciale aandacht van de koepelorganisatie. De CBS-verkenning brengt in beeld hoever ons land is met de SDGs van de VN en laat tevens zien hoe Nederland het doet in vergelijking met andere EU-landen. ‘Dat was een mooie stap’, zegt Romijn. ‘Prima om je nationale performance te meten, maar je moet ook kijken naar de footprint die je achterlaat in het buitenland. Wat is het effect van ons belastingsysteem, ons beleid en regelgeving, onze import? Een mooi onderwerp om met CBS te bespreken. Informatie vergaren is een belangrijke competentie van CBS en maatschappelijke ontwikkelingsorganisaties beschikken over lokale, anekdotische informatie. Het lijkt me interessant om op dit punt samen te werken. CBS zou daarbij bijvoorbeeld jaarlijks thema’s als belasting of energiebeleid kunnen benaderen vanuit het perspectief van de Nederlandse footprint in het buitenland.’

Ambitie

De weg naar het bereiken van de VN-doelstellingen in 2030 wordt bewandeld in stapjes, benadrukt Romijn enkele malen tijdens het gesprek. Maar wat zijn de belangrijkste stappen die het nieuwe kabinet straks moet zetten om de SDG-agenda echt tot een succes te maken? ‘Ik zou het toejuichen als de overheid een ambitie neerzet. En verder moet die SDG-toets voor elk nieuw beleid er echt komen. Dat kan de overheid niet alleen realiseren. Ook bedrijven, kennisinstellingen en financiële instellingen moeten hierin zoveel mogelijk samenwerken. En voor het monitoren daarvan zie ik een mooie rol voor CBS.’

Transform your world
Tijdens de conferentie ‘Transform your World’ die op 8 december 2016 plaatsvond op de Erasmus Universiteit in Rotterdam werden met meer dan 500 deelnemers uit de wereld van overheid, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties de mogelijkheden voor het behalen van de VN-doelstellingen besproken. De ochtendsessie startte met een aansprekende presentatie van hoogleraar en CBS-onderzoeker Jan-Pieter Smits over de uitkomsten van de eerste meting van SDGs in Nederland. Aansluitend gaven Hugo von Meijenfeldt (nationaal coördinator voor de SDGs van het ministerie van Buitenlandse Zaken) en Maria van der Heijden (directeur MVO Nederland) hun mening over het CBS-rapport en de relevante ontwikkelingen op SDG-gebied in Nederland en daarbuiten. ’s Middags vond een paneldiscussie plaats onder leiding van Jan Peter Balkenende. Daarbij waren onder andere Lilianne Ploumen (minister van ontwikkelingssamenwerking), Paul Polman (bestuursvoorzitter Unilever), Feike Sijbesma (bestuursvoorzitter DSM) en Bart Romijn (directeur Partos) aanwezig. Zij verzorgden tevens een aantal presentaties.