Met CBS-registraties onderwijskansen voor kinderen vergroten
Onderwijsregistratie
Eind oktober 2015 verzocht het ministerie CBS te onderzoeken welke kenmerken van invloed zijn op schoolprestaties om een betere indicator van onderwijsachterstanden samen te kunnen stellen. Voor de huidige gewichtenregeling wordt alleen het opleidingsniveau van de ouders gebruikt. Deze wordt geadministreerd door de scholen zelf via ouderverklaringen. Maar daar zitten enkele nadelen aan vast. Bart Bakker, onderwijssocioloog en hoofd methodologie bij CBS: ‘Uit eerdere analyses van OCW blijkt dat ongeveer 27 procent van de informatie uit de ouderverklaringen onvolledig of onjuist is ingevuld. Dat leidt er toe dat het beschikbare budget mogelijk niet altijd bij de juiste scholen terecht komt. Daarnaast is de invloed van opleidingsniveau op onderwijsachterstand de afgelopen jaren veranderd en spelen mogelijk ook andere kenmerken een rol. Ook zijn de controlewerkzaamheden die het ministerie uitvoert tijdrovend en kostenintensief. Daarom heeft OCW ons gevraagd te onderzoeken of er in de toekomst indicatoren kunnen worden ontwikkeld onder andere aan de hand van de onderwijsregistratie, opgenomen in het Stelsel van Sociaal-statistische Bestanden van CBS.’
‘Uit eerdere analyses van het ministerie van OCW blijkt dat ongeveer 27 procent van de informatie uit de ouderverklaringen onvolledig of onjuist is ingevuld’
Combinaties van kenmerken
CBS beschikt weliswaar over onderwijsgegevens, maar de registratie van het opleidingsniveau van de ouders is niet volledig. Methodoloog Sander Scholtus: ‘Daarom moest CBS in een voorstudie onderzoeken in hoeverre de ontbrekende onderwijsgegevens te voorspellen en in te vullen waren. Ook moesten we onderzoeken in welke mate onze registergegevens te gebruiken zijn om de verdeling van het opleidingsniveau van ouders van basisschoolleerlingen per school te bepalen.’ Daarna heeft CBS verschillende combinaties van een groot aantal kind-, gezins-, buurt- en schoolkenmerken onderzocht en gekeken welke combinatie van kenmerken onderwijsachterstanden zo eenvoudig en goed mogelijk kan verklaren. Die kenmerken zijn: opleidingsniveau van de ouders, herkomst van de ouders, verblijfsduur in Nederland van de moeder, of de ouders gebruik maken van schuldsanering en het gemiddelde opleidingsniveau van de moeders van de kinderen op een school. Zoals verwacht speelt het opleidingsniveau van de ouders de belangrijkste rol: kinderen van hoger opgeleide ouders hebben minder vaak een onderwijsachterstand.
Begeleidingscommissie
Gedurende het onderzoek van CBS speelde ook de speciaal hiervoor opgerichte begeleidingscommissie een belangrijke rol vanwege de wetenschappelijke kwaliteitstoets en het draagvlak bij de scholen. Deze commissie, waarin wetenschap en praktijk goed vertegenwoordigd waren, bestond uit hoogleraren en onderzoekers op het terrein van het onderwijs, vertegenwoordigers van het primair onderwijs, de Vereniging voor Nederlandse gemeenten (VNG), de Onderwijsinspectie, het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) en het Centraal Planbureau (CPB). Naar aanleiding van de uitkomsten die in het CBS-rapport zijn opgetekend en de adviezen van de begeleidingscommissie beslist het ministerie van OCW op basis van welke modellen zij de gewichtenregeling wil herzien. Daarvoor zullen de resultaten van het onderzoek nog in breder verband met het onderwijsveld, gemeenten en andere partijen worden bediscussieerd.